مفهوم دیپلماسی (Diplomacy)

واژه "ديپلماسي"به معني هدايت روابط بين افراد، گروه‌ها و ملت‌ها از جمله واژه‌هاي سياسي مورد استفاده در عرصه مناسبات بين‌المللي است

ديپلماسي (Diplomacy) در كاربرد رسمي خود عمدتاً به ديپلماسي بين‌المللي كه هدايت روابط بين المللي از طريق ديدار و گفت وگوهاي ديپلمات هاي رسمي است اشاره دارد.

در گذشته ديپلماسي بين كشورها بيشتر به موضوعاتي همچون روابط شخصي و خانوادگي پادشاهان دو كشور با يكديگر يا مسئله جنگ و صلح مربوط مي شد، اما در شرايط كنوني جهان علاوه بر آنها موضوعاتي همچون روابط تجاري، مناسبات فرهنگي و علمي نيز در محور مباحثات ديپلماتيك بين كشورهاي مختلف با يكديگر و بين آنها با سازمانهاي بين المللي قرار گرفته است.

ديپلماسي در واقع مجري سياست خارجي در چارچوب دكترين سياست خارجي هر كشور است.دكترين سياست خارجي يك كشور كه معمولاً يك بيان كلي از سياست  خارجي آن محسوب مي شود توسط رئيس حكومت يا وزير امور خارجه اعلام مي شود.

اهداف دكترين سياست خارجي هر كشور ارائه اصول كلي براي هدايت سياست خارجي و انجام ديپلماسي است. اين اصول به رهبري سياسي يك كشور اجازه مي دهد تا با وضعيت هاي مختلف پيش آمده به طور مناسب برخورد نمايد و رفتار كشور در برابر ساير كشورها را توضيح دهد.

اجراي ديپلماسي بر عهده گروهي كه "هيأت ديپلماتيك" ناميده مي شود قرار دارد. اين گروه نماينده رسمي كشور فرستنده آنها نزد كشور پذيرنده و ميزبان تلقي مي شوند. وظيفه هيأت ديپلماتيك حفظ منافع دولت و شهروندان كشور فرستنده نزد دولت پذيرنده است. البته اين امر در چارچوب مرزهاي مجاز توسط حقوق بين الملل، انجام مذاكره با مقامات دولت طبق اصول مشخص شده توسط دولت فرستنده و از طريق ساير شيوه هاي قانوني كه دولت پذيرنده آنها را به رسميت شناخته صورت مي گيرد.

هيأت ديپلماتيك يك كشور نزد كشور ديگر تمامي فعاليت هاي خود را كه براي تقويت روابط دوستانه بين دو كشور و نيز توسعه مناسبات سياسي، اقتصادي، فرهنگي و علمي بين آنها انجام مي دهد به دولت متبوع خود گزارش مي كند. رياست هيأت ديپلماتيك يك كشور در كشور ديگر نيز بر عهده سفير يا كنسول است.

يكي از نكات مهم در مناسبات ديپلماتيك بين كشورها با يكديگر و يا بين آنها با سازمان هاي بين المللي به رسميت شناخته شدن مصونيت ديپلماتيك براي سفير و ساير اعضاي كادر ديپلماتيك است.

در اين چارچوب دولت ميزبان به سفير يا كنسول به عنوان رئيس هيأت ديپلماتيك در يك كشور ديگر اجازه مي دهد تا بخشي از خاك كشور او را كه سفارتخانه يا كنسولگري ناميده مي شود اداره كند. همچنين مكان، كارمندان و حتي خودروهاي هيأت ديپلماتيك  نيز در برابر بسياري از قوانين كشور پذيرنده از مصونيت برخوردارند.

مصونيت ديپلماتيك يك نوع مصونيت قانوني است كه كشورها به منظور تضمين انجام وظايف هيأت هاي ديپلماتيك بدون نگراني از تحت تعقيب قرار گرفتن توسط كشور ميزبان به آنها اعطا مي كنند. اگرچه اين نوع از مصونيت از سابقه ديرينه اي در حقوق بين المللي برخوردار است اما در سال ۱۹۶۱ با امضاي كنوانسيون روابط ديپلماتيك وين به صورت اصول موضوعه حقوق بين الملل درآمده است.