پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

مقايسه روابط ايران با انگليس و آمريکا

گفت‏گو با پيروز مجتهدزاده

آنچه در فاصله حادثه 1358 تا حادثه سال 1390 اتفاق افتاد، اين بود که سي سال طول کشيد تا قبح عمل سفارت‏گيري و گروگان‌گيري توسط افراد غيرمسوول در کشور بر ملا و بر همگان روشن و ثابت شود. وقتي بعد از اين همه مدت، زيان‌بار بودن اين اقدامات براي نظام حکومتي مسلم شد، ديگر تکرار آن نمي‏توانست مورد تأييد و تشويق کسي قرار گيرد و من اميدوارم ملت ما با تماشاي نتايج اين حادثه، از اين فاز از قهرمان‏بازي‏ها که براي خوراک داخلي و به قيمت از ميان رفتن منافع و اعتبار ملي دولت در سطح جهاني رخ مي‏دهد؛ عبور کرده باشد.

تاریخچه­ تشکیلات و آداب سنتی در تاریخ روابط خارجی ایران

صباح خسروي زاده
ارتباطات خارجی در ایران دوره­ی باستان معمول بوده است اما این ارتباط نه توانست تشکیلاتی دیپلماتیک بسازد و نه آدابی منسجم. با فروپاشی حکومت ساسانی  به عنوان یک حکومت متمرکز، دوره­ای از پراکندگی و استیلای دودمان­ها بر تاریخ ایران حکمفرما گردید. این دوره که از هنگام تصرف ایران زمان خلیفه دوم و در امتداد آن زمان خلفای بعدی نیز تداوم یافت با چیرگی دو حکومت اسلامی یکی اموی و دیگری عباسی مشخص می­گردد. از زمان خلفای عباسی و به طور مشخص مامون عباسی، حکومت خاندان­های ایرانی تحت نظر خلیفه و با گرفتن مشروعیت حکومت از وی، دوباره احیا شد.

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال  کشورهای منطقه فرهاد دلیری منافع ملی در چارچوب قدرت تعریف و تبیین می شود و توانایی های اقتصادی، جغرافیایی، نظامی، سیاسی و ایدئولوژی از مهم ترین عناصر قدرت محسوب می شوند. روابط خارجی و منافع ملی، دو مفهوم انتزاعی و ذهنی نیستند، بلکه در محیط بین المللی تجلی پیدا می کنند و دارای عوامل مثبت و پیش برنده و همچنین عوامل منفی و کند کننده در روابط خارجی هر کشور با سایر کشورها و سازمان های بین المللی اند.

آداب سنتی در تاریخ روابط خارجی ایران
صباح خسروي زاده
بررسی تاریخچه ­ی تشکیلات و آداب دیپلماتیک در تاریخ روابط خارجی ایران عنوان پژوهش حاضر است. روابط خارجی حکومت­ها با یکدیگر، لزوم برقراری یک سری ارگان­ها و تشریفات خاص را در خصوص مأمورین دیگر کشورها نمایان می­سازد. این تشکیلات هرچند ماحصل دوران قاجار و به خصوص دوره­ی ناصری است اما زمینه­های آن در دوره­های گذشته مشهود و مشخص می­باشد.

کارل مارکس و قضیه جدائی هرات از ایران

محمدرضا دبیری

کارل مارکس به هنگام وقایع هرات وعهدنامه پاریس تقریبا چهل ساله بود و در لندن از راه روزنامه نگاری امرار معاش می کرد.مارکس نه سال قبل از وقایع هرات به همراه دوست نزدیکش "فریدریش انگلس" مانیفست کمونیسم را تدوین کرد. او در زمان زمان وقایع هرات هنوز کتاب سرمایه و یا "کاپیتال" را که انجیل کمونیست‌ها شده بود را ننوشته بود. این کتاب را او نه سال پس از جدائی هرات از ایران نوشت. یک ماه بعد از تصویب قرارداد صلح پاریس که در 4 مارس 1857 رسیده بود کارل مارکس به عنوان یک مفسر و ژورنالیست نق بزن و منتقد "پالمرستون" و "گلادستون" در شماره 24 ژوئن 1857 روزنامه دیلی تریبیون چاپ لندن به نقد عملکرد دولت وقت بریتانیا پرداخته بود فکر کردم دانستن آن برای شما علاقمندان ستون تاریخ دیپلماسی هم جالب باشد. من این نوشته را از یکی از سایت‌ها گرفته ام و البته حک و اصلاح مختصری نیز شده است.

انقلاب اسلامی نظام بین‌الملل و دهه چهارم انقلاب

دکتر عباس ملکی (رئیس مؤسسه مطالعات دریای خزر)

دکتر علیرضا رضائی سياست خارجي در مقام مهمترين نمود رفتار بين المللي دولت ها در دوران حاكميت وستفاليائي، همواره عرصه تعامل ميان نظريه و عمل بوده است. در اين مقاله بر آنم كه آيا تئوري هاي روابط بين الملل مي توانند دوره هاي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران را تبيين نمايند؟ به همين جهت در ادامه با دوره بندي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران بر مبناي دولت هاي حاكم از ابتداي انقلاب تا كنون، در ابتدا به بررسي مهمترين رويدادهاي بوقوع پيوسته در هر دوره و گفتمان حاكم در آن دوره مي پردازم، سپس نقاط قوت و ضعف تئوري هاي روابط بين الملل (آرمان گرايي، واقع گرايي و سازه انگاري) را در رابطه با آن دوره تحليل مي نمايم.

تحلیل برکناری مکتی از نگاه زیبا کلام

بدون ترديد پيش از شوك خبر كنار گذاشتن ناگهاني وزير خارجه نفس آن حركت، آنقدر عجيب، غيرعادي و غيرمترقبه بود كه تا ساعت‌هاي اوليه سرويس‌هاي جهاني خبري نسبت به نفس خبر ترديد داشتند. چگونه ممكن بود وزير خارجه با علم و اطلاع رئيس‌جمهور عازم سنگال شود جهت ابلاغ پيام رئيس‌جمهور ايران و درست حين انجام ماموريت ظاهراً نه از طريق دستگاه ديپلماسي كه از طريق سرويس‌هاي خبري مي‌فهمد بركنار شده است. كمترين سوال منوچهر متكي قاعدتاً آن است كه چرا اين‌گونه كنار گذاشته شد؟ آيا نمي‌شد «ديپلماتيك»تر كنار گذاشته مي‌شد؟

ايران و جنگ جهاني دوم

انفعال حكومت رضاشاه در قبال جنگ جهاني دوم و ورود سهل متفقين به كشور، از فقدان حمايت مردمي و انسجام لازم در ساختار قدرت سياسي پهلوي اول حكايت مي‌كند. در اين مقاله، فرايند وقوع جنگ جهاني دوم و موضع‌گيريهاي ايران در قبال آن مرور شده است. با شروع جنگ جهانی دوم در سال 1318.ش/1939.م، اوضاع جهان دگرگونه شد و اغلب کشورهای جهان به حمایت از متفقين يا متحدين مجبور گردیدند، در این میان کشور ایران، با وجودی که از همان ابتدا سیاست بی‌طرفی اتخاذ نمود، به‌واسطه سیاستهای رضاشاه (1304ــ1320.ش)، مبنی بر طرفداری از آلمان هیتلری و نیز به ‌دلیل موقعیت استراتژیک، مورد توجه دول متفق قرار گرفت. از این ‌رو، با حمله متفقین در سوم شهریور 1320.ش، ایران عملاً به صحنه منازعه میان دول متخاصم تبديل گردید. تاثیرات منفی این حمله با ناکارآمدی ارتش 127‌هزار نفری رضاشاه، چنان جوّ سرخوردگی و یأسی در جامعه ایران، به‌ویژه در میان نظامیان جوان، به وجود آورد که اغلب ایشان با استفاده از فضای باز سیاسی ناشی از ورود متفقین و سقوط دیکتاتور (رضاشاه)، جذب گروهها و دستجات مختلف گردیدند.

نگاهی مختصر به تاریخ دستگاه بوروکراسی شوروی و چین: بلوک شرق ( بخش دوم و پایانی )

 دکتر محمد رضا طاهری

بوروکراسی چین و افکار مائو

مائو بدون شک یکی از رهبران بلوک کمونیست بود که بر اساس ایدئولوژی مارکس و لنین در چین قدرت را بدست گرفت.  مائو پیوسته مفاهیم بوروکراسی و سرمایه داری را با هم ترکیب میکرد و سرمایه دارهای بوروکرات را مورد حمله قرار میداد. او همچنین به خطرات ناشی از بوروکراسی در حزب کمونیست اشاره میکرد، اما علیه برابر دانستن بوروکراسی ضد انقلابی با بوروکراسی انقلابی که به نظر او یک بیماری قابل علاج بود هشدار میداد.  تشکیلات حزب کمونیست چین از شوروی اقتباس گردیده است. در کنار هر سازمان اداری، موسسه یا دستگاه اجتماعی و اقتصادی، سازمانهای حزبی قرار داشتند. حزب بر همه امور مملکتی تسلط داشت و در این تسلط و رهبری تئوری "مارکسیست لنینیست مائویست" اصل هدایت کننده رسمی حزبی بود.

دکتر محمد رضا طاهری

وقتی که صحبت از بوروکراسی میشود، ناخودآگاه دستگاه پیچیده اداری در ذهن انسان مجسم میشود و همانطور که از اسم آن معلوم است به معنی "حکومت اداره" میباشد که اصطلاحا بر نشر اداری هر سازمانی که نیازمند مدیریت وسیع است، بخصوص در سازمانهای دولتی، اطلاق میشود و گاه نیز مراد از آن حاکمیت این قشر بعنوان طبقه است.

تاریخچه مختصر تحزّب در ایران

حزب به معنای امروزی کلمه، پدیده‌ای مختص دوران معاصر است و قبل از آن، چنین نهادی معنا نداشت. حزب با تعریفی که متخصصان امر از آن می‌شناسند مربوط به غرب است.[1] با اینکه از انقلاب مشروطیت تاکنون بیش از صد حزب در ایران تأسیس شده است، با جرأت می‌توان گفت هیچ‌کدام در تعریف حزب و مختصاتی که دارد نمی‌گنجد. در غرب بعضی از محققان سابقۀ حزب را به عهد باستان می‌رسانند، اما همان‌ها هم نمی‌توانند بگویند احزابی که امروزه در اروپا و امریکا فعالیت می‌کنند، مشابه همان احزاب قدیم‌اند.

ایران گیت چیست ؟

روز ۱۳ اسفند ۱۳۶۵ رونالد ريگان رئيس‌جمهور آمريكا در يك نطق تلويزيوني اعلام كرد «ابتكار آمريكا در اعزام نماينده به تهران براي برقراري رابطه بين ايران و آمريكا يك اشتباه بود. » وي در همين نطق مسئوليت كامل اقدامهاي خود و دولتش را در ارتباط با ايران پذيرفت. اين اعتراف يكي از مهمترين فرازهاي رويدادي است كه امريكاييها نام آن را در پرونده رفتار خود با جمهوري اسلامي ايران « ايران گيت » نهاده اند . چندماه قبل از اين حادثه در روز سيزدهم آبان ۱۳۶۵ با افشاء سفر محرمانه و غير قانوني «رابرت مك‌فارلين» مشاور «رونالد ريگان» رئيس جمهور وقت آمريكا، بحران سياسي بزرگي در آن كشور ايجاد شد كه سبب رسوائي بسياري از اعضاي هيأت حاكمه آمريكا گرديد.

در طول 8 سال جنگ تحميلي عراق عليه ايران مجموعا 10 قطعنامه بين المللي از سوي شوراي امنيت سازمان ملل متحد در اين خصوص صادر شد كه مضمون همه ن ها تا حدودي در جهت كنترل و مهار جنگ بوده است . در ذيل شرايط زماني صدور اين قطعنامه آورده شده و سعي گرديده است تا اوضاع جبهه ي جنگ در جناح عراق ايران در زمان قبل و بعد از صدور هر قطعنامه براي خوانندگان محترم تبيين گردد و بدين ترتيب در خصوص رعايت تمام شرايط لازم را براي صدور قطعنامه _ مطابق روتكل تدوين شده شوراي امنيت _ از سوي اعضاي وقت شورا بحث خواهد شد .

طی 40 سال جنگ سرد در جهان، مخالفت‌ها با دولت‌هایی که اتحاد جماهیر شوروی در اروپای شرقی مستقر کرده بود، به طور مداوم ظهور می‌کرد- در برلین در سال 1953، در مجارستان در سال 1956، در چک‌واسلواکی در سال 1968 و در لهستان بارها و بارها- اما هر بار با شکست مواجه شد. در پاییر سال 1989 آنها پیروز شدند. هیچ‌کس مسیر این انقلاب را نمی‌دید و بدون شک هیچ‌کس پیش‌بینی نمی‌کرد که این مسیر تا این حد صلح‌آمیز پیش رود. (تنها استثنا در این مساله وجود خشونت در رومانی بود که البته میزان آن چندان هم بزرگ نبود). اینها حوادث بسیار پیچیده‌ای بودند و جزئیات آنها کشور به کشور متفاوت بود. بسیاری از مورخان، بر این مساله تاکید دارند که نتیجه به دست آمده حاصل عوامل بسیاری است. اما هنوز دیدگاه‌های ساده بسیاری وجود دارد و بیستمین سالگرد فروپاشی دیوار برلین فرصت‌های بسیاری را برای بررسی دوباره این مساله فراهم می‌کند. اینجا به افسانه‌هایی که وجود دارد کمی رنگ واقعیت می‌بخشیم:

دکتر صادق زیبا کلام

میدان قدرت و استراتژیهای سیاسی در جمهوری اسلامی ایران1376-1386 بخش اول

این نوشته فصل سوم از رساله دکتری جناب آقای دکتر رسول بابائی در رشته علوم سیاسی و با عنوان «زبان و سياست روزمره در جمهوري اسلامي؛تحليل زباني منازعات سياسي دهه 80» است که در زمستان 88 در گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران دفاع شده است. در این پژوهش به خوبی برخی نکات اساسی در خصوص استراتژی جمهوری اسلامی ایران از زاویه دید دو جناح چپ و راست تبیین شده است

میدان قدرت و استراتژیهای سیاسی در جمهوری اسلامی ایران1376-1386 بخش دوم

 دکتر رسول بابائی

این نوشته فصل سوم از رساله دکتری جناب آقای دکتر رسول بابائی در رشته علوم سیاسی و با عنوان «زبان و سياست روزمره در جمهوري اسلامي؛تحليل زباني منازعات سياسي دهه 80» است که در زمستان 88 در گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران دفاع شده است. در این پژوهش به خوبی برخی نکات اساسی در خصوص استراتژی جمهوری اسلامی ایران از زاویه دید دو جناح چپ و راست تبیین شده است

امتياز نفت‌ شمال‌ ايران‌ از اين‌ لحاظ‌ موضوع‌ بكري‌ براي‌ مطالعه‌ رفتار قدرت‌هاي‌ خارجي‌ ذينفع‌ در آن‌ است؛ رفتاري‌ كه‌ يادآور جدال‌ گرگ‌ها بر سر صيد است‌ و ماهيت‌ چپاولگر آنان‌ را از پس‌ نقاب‌ شعارهاي‌ دروغين‌ تمدن‌ پيشرفت‌ نشان‌ مي‌دهد. با چنين‌ چشم‌اندازي، در اين‌ نوشتار تلاش‌ مي‌شود با بررسي‌ موضوع‌ امتياز نفت‌ شمال‌ ايران، به‌ اين‌ پرسش‌ها پاسخ‌ داده‌ شود كه‌ راز ابراز دوستي‌ و توجه‌ قدرت‌هاي‌ خارجي‌ به‌ ايران‌ چيست؟ آيا آنان‌ عاشق‌ چشم‌ و ابروي‌ ملت‌ ايران‌ هستند و به‌ تاريخ، تمدن‌ و فرهنگ‌ ايراني‌ علاقه‌ دارند و يا چشم‌ طمع‌ به‌ ثروت‌ اين‌ ملت‌ دوخته‌اند؟ تاريخ‌ نشان‌ مي‌دهد كه‌ تنها يك‌ فرضيه‌ اثبات‌ شده‌ براي‌ اين‌ پرسش‌ها وجود دارد و آن‌ اين‌ كه‌ همه‌ قدرت‌هاي‌ خارجي‌ به‌ «منافع‌ ملي» خود مي‌انديشند و تنها اصل‌ خدشه‌ناپذير و هميشگي‌ دوستي‌ها و دشمني‌هاي‌ آنان‌ با ملت‌هاي‌ ديگر، منافع‌ ملي‌ است.

مروري بر روابط ايران و امريكا پيش از انقلاب اسلامي

روز اول خرداد ۱۳۵۸ سخنگوي وزارت خارجه امريكا گفت روابط سرد تهران واشنگتن معلول حمايت طولاني آمريكا از رژيم گذشته ايران است .
تاريخ تحولات سياسي ـ اجتماعي ايران بيانگر اين مطلب است كه سلطه خارجي به عنوان يكي از عوامل بازدارنده توسعه سياسي كشور محسوب مي‌گردد. اين امر طي دو قرن اخير شتاب و گسترش بيشتري يافته است. مداخلات روسيه، انگلستان، فرانسه، ايالات متحده امريكا و اتحاد جماهير شوروي، به عنوان عرصه‌هاي سياه اما واقعي تاريخ ايران مي‌باشد. اين مداخلات، ذهنيت بدبينانه‌اي را در افكار عمومي و فرهنگ سياسي ايران بر جاي گذاشته است. در اين بين انقلاب اسلامي ايران نه تنها دست ابرقدرت‌ها را از ايران كوتاه نمود بلكه تأثير بسزايي نيز در ميان اقوام و ملل ديگر در رابطه با سلطه‌ستيزي بر جاي گذاشت.

ریشه های کشف حجاب

كشف حجاب در ايران پديده‌اي ناشي از آشنايي با غرب و تجدد‌خواهي افرادي است كه افكار و زندگي غربي راتجربه كرده‌ بودند. در حالي كه نخستين نشانه‌هاي كشف حجاب را مي‌توان در دربار ناصر‌الدين شاه قاجار و سپس در محافل روشنفكري مشاهده نمود، رسميت يافتن آن به دوره ديكتاتوري رضا شاه پهلوي باز مي‌گردد.
رضاخان كه پيش از رسيدن به مقام پادشاهي خود را فردي ديندار و پاي‌بند به اصول مذهب نشان داده بود، پس از به قدرت رسيدن به تدريج ماهيت اصلي خود را نمايان ساخت. او كه تجددگرايي و تضعيف ارزشهاي ديني را سرلوحه برنامه‌هاي نوسازي فرهنگي خود قرار داده بود، طي اقداماتي مخالفت عملي خود را با اسلام و فرهنگ و سنن اسلامي جامعه آغاز كرد. از جمله اين اقدامات مي‌توان به حضور روز افزون ميسيون‌هاي مذهبي، تأسيس مدارس جديد، بازگشت اشراف‌زادگان تحصيل كرده از فرنگ، تأسيس كانون‌ها و انجمن‌هاي روشنفكري، تغيير نظام آموزشي، اجباري كردن استفاده از كلاه شاپو، صدور قانون متحدالشكل نمودن البسه، كشف حجاب بانوان، ترويج بي‌قيدي در ميان زنان، جلوگيري از حضور زنان با حجاب در پارك‌ها، سينماها، تأترها، ‌هتل‌ها و ساير مراكز عمومي و ... اشاره نمود.

سخنراني آيت الله خامنه‌اي، رئيس جمهور وقت، در مجمع عمومي سازمان ملل

به نقل از مركز اسناد انقلاب اسلامی

خداوندا‌! به نام تو آغاز مي‌كنم و از تو هدايت و كمك مي‌طلبم.. زندگي و مرگ و نياز و نيايش من متعلق به توست. تو خود روشني و گيرايي سخن حق را به گفته‌هايم ببخش و آن را پيك «حقيقت» به سوي صدها ميليون گوش و دلي قرار ده كه هم اكنون ملتهبانه آن را مي‌طلبند و به سوي صدها برابر كه در آينده چنين خواهند بود. بار الها درودي سپاسگزارانه از سوي من و ملتم به روان پيامبران بزرگ، بويژه ابراهيم و موسي و عيسي و محمد (ص) بفرست كه پيام‌ رهايي و آگاهي انسان را به بهاي جاه و با همه‌ي توان در جهان پراكندند و ابدي ساختند، و سلامي تكريم‌آميز به دل‌هاي پاك و روشن كه آن پيام را نيوشيدند، به ويژه آنان كه بر سر آن جان باختند.

تئوری پنجره اورتون و افکار سازی آمریکا علیه ایران

سید جواد میر خلیلی   

چگونه افکار عمومی در آمریکا شکل داده می شود؟  جوزف اورتون (Joseph Overton) یکی از متفکران برجسته آمریکائی است که در فاصله سالهای ١٩٩٢ و ٢٠٠٣ تاثیر عمیقی بر عملکرد فکرانباره های (Think Tanks) آمریکائی و نحوه شکل دادن افکار عمومی در آمریکا داشته است. او که در مرکز سیاستگزاری مک کیناک (Mackinac Center for Public Policy) در سمت معاون ارشد به کار تحقیق اشتغال داشت در ماه جون سال ٢٠٠٣ در سن ۴٣ سالگی در یک حادثه سقوط هواپیما جان سپرد. یافته بزرگ اورتون نظریه "پنجره اورتون" (Overton Window of Political Possibilities) بود که نام وی را بر سر زبانها انداخت.

نویسنده:محمدرضا تخشيد-اردشير نوريان

ايران و امريكا پس از گذشت حدود سي سال از وقوع انقلاب اسلامي ايران، همواره در حالت چالشي و مخاصمه جويانه قرار داشته است. اين روابط پس از خاتمة دوران جنگ سرد و مخصوصاً طي يك دهة گذشته، وارد مرحلة تازه‌اي شده است كه مقارن با دوران يكجانبه گرايي امريكا شده است.

روابط ايران و امريكا پس از گذشت حدود سي سال از وقوع انقلاب اسلامي ايران، همواره در حالت چالشي و مخاصمه جويانه قرار داشته است. اين روابط پس از خاتمة دوران جنگ سرد و مخصوصاً طي يك دهة گذشته، وارد مرحلة تازه‌اي شده است كه مقارن با دوران يكجانبه گرايي امريكا شده است.
با توجه به حذف رقيب اصلي از صحنه رقابت و برتري امريكا در صحنة جهاني، اين احتمال، دور از ذهن نبود كه اقدامات امريكا در منطقة حساسي مانند خاورميانه، علاوه بر تثبيت هژموني آن كشور بر منطقه، تمامي قدرت‌هاي منطقه‌اي از جمله ايران را در حاشيه قرار دهد، اما روند تحولات نشان مي‌دهد كه اين رويكرد به خاورميانه، نه تنها موجب كاهش و انزواي نقش ايران نشده است، بلكه يكي از پي‌آمدهاي آن، توسعة نفوذ و افزايش شعاع تأثير ايران بر منطقه بوده است. اين مقاله در حقيقت به دنبال بررسي و تجزيه و تحليل اين حقيقت است كه چگونه، يكجانبه‌گرايي و فشارهاي همه جانبه به كشورهاي منطقه، چنين پي‌آمدهايي به دنبال داشته است.

جمهوري اسلامي ايران و سازمان‌هاي بين‌المللي

حيات سياسي، اقتصادي و فرهنگي هر كشوري ايجاب مي‌كند كه با سازمان‌هاي بين المللي تعامل داشته باشد. حيطه عملكرد و فعاليت سازمان‌هاي بين المللي به حدي گسترش يافته كه حتي اگر كشوري بخواهد هيچ تعاملي با آنها نداشته باشد، نمي‌تواند از محدوديت‌هاي اعمالي آنها بر خودش رهايي يابد. در اين نوشتار، روند تحول در روابط جمهوري اسلامي با سازمان‌هاي بين المللي به چهار دوره تقسيم شده است: دوره اول از بهمن 57 آغاز و تا آبان 58 ادامه داشته كه دوره ادامه روابط رسمي محدود ايران با سازمان‌هاي بين المللي بوده است. دوره دوم، دوره مقابله و مواجهه با سازمان‌هاي بين المللي بوده كه بيشترين نماد اين جهت‌گيري در موضوعاتي نظير اشغال سفارت آمريكا و جنگ تحميلي بوده كه دوره زماني آبان 58 تا 67 را دربر مي‌گيرد. دوره سوم كه از سال 68 تا 76 را دربر مي‌گيرد، دوره هم‌گرايي و هم‌زيستي با سازمان‌هاي بين المللي بوده است. ايران در اين دوره تلاش كرده تا ضمن ورود به سازمان‌هاي بين المللي، واقعيت‌هاي بين المللي مترتب بر آنها را بپذيرد. دوره چهارم كه با دوم خرداد 76 آغاز مي‌شود، دوره نقش آفريني محدود كشور در سازمان‌هاي بين المللي است.

جمهوري اسلامي در شرايط جديد نظام بين الملل

از عمر جمهوري اسلامي ايران حدود يك ربع قرن مي گذرد. سياست خـارجي كشور در اين مدت متأثر از تحولات شگرف و عميق بين المللي و منطقه اي بوده است. پيروزي انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني تعريف كاملاً جديدي از يك نظام سياسي را در جهان دو قطبي دوران جنگ ارايه داد. رشد و بيداري اسلامي در جهان و گسترش آن، بويژه در جهان اسلام، فروپاشي ديوار برلين و تجزيه شوروي سابق و از ميان رفتن بسياري از كشورهاي كمونيستي و پايان جنگ سرد، با تعريف سنتي آن، آغاز طولاني ترين و شديدترين جنگ پس از جنگ جهاني دوم توسط رژيم صدام عليه كشورمان، اشغال اين كشور و سقوط ديكتاتوري، رشد و گسترش پديده جهان گرايي و انقلاب تكنولوژيك در عرصه اطلاعات و رواج شبكه هاي ماهواره اي و نظاير آن، ظهور طالبان، وقايع 11 سپتامبر و عواقب آن افزايش تلاش آمريكا براي سلطه سياسي بر جهان و تلاش براي تشكيل يك نظام تك قطبي از شاخصه هاي بارز اين سالها بود.

تاریخ بین الملل از 1989

           مایکل کاکس

 مقدمه: رژیمهای سیاسی هر چه بیشتر تمامیت خواه و ایدئولوژی زده  شکننده تر و آسیب پذیرترند. پس از ناموفق بودن طرح های گورباچف در شوروی که بازسازی اقتصادی موسوم به (پروسترویکا) و تحولات سیاسی (گلاسنوست) را در بر می گرفت و همچنین پس از ارائه طرح (خانه مشترک اروپایی) یا اروپای از اورال تا آتلانتیک، وحدت دو آلمان، منحل شدن پیمان ورشو و از بین رفتن سلطه 45 ساله شوروی در کشورهای اروپای خاوری ما شاهد وداع شوروی با ایدئولوژی مارکسیسم و پذیرش رژیمی دموکراتیک و لیبرال هستیم. به طبع این فرایند شاهد تضعیف قدرت شوروی در قالب فدراسیون روسیه و تنزل از مرتبه ابرقدرتی به قدرتی منطقه ای هستیم. با از بین رفتن یکی از دو قطب قدرت، نظام بین الملل که بر پایه دو قطبی استوار بود فرو پاشید و جهان در انتظار یک نظام جدید، به سرعت شاهد درگیری های کوچک و بزرگ از افغانستان تا کره و از جمهوری آذربایجان تا سودان و از پاناما تا نیکاراگوئه شد. نسبت به این سئوال که چرا جنگ سرد پایان یافت هیچ دیدگاه مشترکی وجود ندارد.

 انقلاب در لغت به معنای درآمدن از صورتی به صورتی و دگرگون شدن است. این اصطلاح در اصل در علم نجوم و اختر شناسی کاربرد داشت اما از سده هفدهم وارد عالم سیاست شد و به دگرگونی بنیادی در نظام اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و فکری معنا شد.

نظریه پردازان عالم سیاست تعاریف گوناگونی از انقلاب کرده اند اما بطور کلی میتوان انقلاب را حرکت سریع و ناگهانی مردم توام با عصیان وخشونت، به منظور دگرگونی مثبت در ارزشهای مسلط و سیستم سیاسی حاکم دانست.

مفاهيم پايه :‌جنگ جهانی دوم: World War II

جنگ جهانی دوم  یکی از بزرگ‌ترین و پرهزینه‌ترین جنگ‌ها در تاریخ جهان می‌باشد، اکثر ملت‌های جهان درگیر جنگ بودند.آلمان در ۱ سپتامبر، ۱۹۳۹ به لهستان حمله کرد، این تاریخ متداول آغاز جنگ جهانی دوم در غرب می‌باشد. منابع دیگر حمله ژاپن به چین را در ۷ ژوئیه، ۱۹۳۷، آغاز جنگ می‌دانند، و همچنین حمله ژاپن به منچوری را در ۱۹۳۱ را نیز در این میان ذکر کرده‌اند. جنگ جهانی دوم به دلایل بسیاری آغاز شد. بعضی از اصلی تربن آن‌ها، بحران اقتصادی و تورم، درخواست غرامت جنگی از جمهوری وایمار آلمان پس از جنگ جهانی اول. رکود اقتصادی و نیاز ژاپن به مواد اولیه بود که باعث ظهور و رواج اندیشه فاشیسم و ملی گرایی، ظهور اندیشه دیکتاتوری و محدود کردن فکر و اندیشه شد توتالیتاریسم حکومتی است که جهان‌بینی کل‌گرایی ارائه مى‌دهد و مردم می‌بایست به اصول عقاید سیاسی حکومت اعتقاد داشته باشند.