پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

جزوه اصول روابط بین الملل الف . دکتر خاوری 

موضوع اصول روابط بین الملل تاکید در کشف کار برد قواعد و اصول قدرت مند شدن یک کشور در سطح نظام بین المللی می باشد. یعنی این درس از لحاظ فلسفی حاوی این پیام است که یک سلسله قواعد و اصول برای قدرت مند شدن یک کشور در سطح نظام بین المللی وجود دارد. باید این اصول و قواعد را رعایت کرد. درعین حال با این اصول و قواعد میتوانیم به صورتی علمی و سیستماتیک مسایل بین المللی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم.

فراخوان همایش ملی تحولات خاورمیانه و آینده نظم منطقه‌ای

از آنجایی که تحولات جدید در خاورمیانه بنا به دلایل مختلف برای جمهوری اسلامی ایران موضوع توجه و دقت نظر قرار دارد، معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک در نظر دارد همایش یک‌روزه‌ای را به منظور بررسی دقیق‌تر این تحولات در 9 خرداد 1391 برگزار کند. لذا بدین‌وسیله از تمامی علاقه‌مندان و صاحب‌نظران برای ارائه مقاله و مشارکت در این همایش دعوت به عمل می‌آید. لازم به ذکر است مقالات برگزیده همایش، در دو فصلنامه علمی – پژوهشی پژوهشکده تحقیقات راهبردی (روابط خارجی و IRFA) به چاپ خواهد رسید.

مهلت ارسال متن کامل مقاله: 10 اردیبهشت 1391

نشست تخصصی: ایران و اتحادیه اروپا

دکتر احمد نقیب زاده

دکتر احمد نقیب زاده روز سه شنبه 16 اسفند در نشست بررسی روابط ایران و اروپا به موضوع "جایگاه ایران نزد اتحادیه اروپا" پرداخته است . وی می گوید: غدغه اتحادیه اروپا تا اواخر دهه 60 میلادی این بود که اعضای اتحادیه استکهلم (کشورهای اقتصاد آزاد) را جذب و اعضای خود را نیز حفظ کند ولی از سال 1972 پس از سخنرانی معروف ژرژ پمپیدو نخست وزیر وقت فرانسه اعلام کرد که ما به شرق وابسته هستیم و باید به آن نگاه کنیم. روی همین اصل تقسیم کار تازه ای برای ارتباط با شرق تعریف کردند. بر همین اساس فرانسه متوجه جنوب شد و به کشورهای افریقایی و مستعمرات خود در این قاره نظر انداخت. همزمان کل جامعه اقتصادی اروپا علاقه شدیدی به ایفای نقش در خاورمیانه پیدا کرد و به دنبال گفتگو با جهان عرب و کشورهایی چون تونس و الجزایر و مراکش رفت ولی راه به جایی نبرد و همچنان مشاهده کرد که ایالات متحده جلودار نفوذ و حضور در خاورمیانه است و اجازه نقش آفرینی را به آنها نمی دهد.

بازگشت اقتصاد‌ مارکسیستی به اقتصاد آزاد آزاد آدام اسمیت

دکتر صادق زیبا کلام

از قریب به 200 سال پیش تا به امروز که آدام اسمیت نظریه «اقتصاد آزاد»ش را مطرح نمود، نظریه‌ای که اساس و بنیان نظام سرمایه‌داری امروزی را رقم زد، بسیاری در مقام رویارویی و رد آن نظریه برآمده‌اند. اما به نظر می‌رسد که هر بار آدام اسمیت سر از قبر به در آورده و پس از شکست مدعی، دوباره به آرام‌گاه ابدی‌اش بازگشته است.
جدی‌ترین اصولی‌ترین مدعی او کارل مارکس بود . او سرمایه‌داری و نظام اقتصاد آزاد آرام اسمیت را متهم به استثمار و برده‌کشی از طیف کارگر و زحمتکشان به تجارت منابع و مواد اولیه خام کشور‌های توسعه نیافته که بعدا به نام جهان سوم معروف شدند به فربه شدن دولت‌ها و نظام‌های سرمایه‌داری به قیمت فقیر‌تر شدن زحمتکشان کشور‌های سرمایه‌داری از یکسو و از سویی دیگر فقیر شدن و استثمار کشاورزان و مردم تهی دست آنها، آسیا و آمریکا جنوبی داشت.

سیاست بین المللی و رویکرد زیست محیطی

دکتر سید عبدالعلی قوام

از آنجایی که مفروضات و گزاره ‏های ما می‏توانند در تجزیه و تحلیل مسائل سیاست بین‏الملل مؤثر باشند، بنابر این، نگاه ما نیز از منظر بوم شناختی در بررسی الگوهای رفتاری و رویدادهای بین‏الملل مؤثر است.تحت این شرایط، تجزیه و تحلیل منافع، امنیت ملی، تعارض، همکاری، قدرت و اصولا موضوعات جنگ و صلح، تصویر متفاوتی از سیاست بین‏الملل ارائه می‏کنند که با نگاه سنتی ما نسبت به مقولات مزبور متفاوت است.در حالی‏که رئالیسم برای بقای دولتها و تأمین منافع ملی، به جغرافیا به صورت منبع عمده قدرت می‏نگرد، لیبرالیسم ضمن تأکید بر نیاز به دسترسی آزاد منابع در چارچوب اقتصاد جهانی، به فاجعه‏های زیست محیطی کمک زیادی کرده است.از منظر بوم شناختی افراطی، خط اصلی نظریه روابط بین‏الملل، فرآیندها و هنجارهای بین‏المللی را به گونه‏ای تعریف کرده است که به صورت بنیادی با اصل توسعه پایدار منافات دارد.

انقلاب اسلامی نظام بین‌الملل و دهه چهارم انقلاب

دکتر عباس ملکی (رئیس مؤسسه مطالعات دریای خزر)

یوسف احمدی

اعتقاد بر این است که ظهور صنعت ارتباطات جهانی، منشاء تحولات در جهان معاصر است و از این دوره به‏نام عصر الکترونیک، عصر انفجار اطلاعات، عصر ارتباطات و یا به تعبیر مک لوهان دهکده جهانی یاد شده است (عاملی، 1383).  حال اگر رویداد حاکم بر جهان معاصر را فرآیند جهان‏شدن بدانیم، بی‏شک صنعت ارتباطات و رسانه‏های جمعی با کارکردهای آموزشی و اطلاع‏ر‏سانی، منشاء تحول در آن تلقی می‏شوند.  یکی از این صنایع، صنعت تلویزیون است که از دیرباز همگام با رادیو برای عموم مردم اطلاع‏رسانی کرده است. فرض بر این است که تلویزیون با فنآوری‏های نوینی مثل اینترنت و دیجیتالی شدن عملاً پا در عرصه جهانی‏شدن گذاشته است.  محدویت‏هایی از قبیل سانسور، ضعف آنتن‏ها، گذر زمان که منجر به ندیدن برنامه‏های مورد علاقه مخاطبان می‏شد، به‏کلی از بین رفته است.  اینترنتی شدن و دیجیتالی شدن تلویزیون امکانات زیادی مثل گزینش برنامه‏های مورد علاقه و دیدن آنان با فرصت کافی، شرایط مطلوبی را برای بینندگان در سراسر جهان به وجود آورد.

اعتراف به واقعیت شارل دوگل بعد از ۴۲ سال

احمد نقیب زاده

شارل دوگل معتقد بود اتحادیه اروپا از پیمان بین دولتها فراتر نخواهد رفت و اگر کسی بخواهد دولتها و حاکمیت آنها را زیر سوال ببرد، اصولاً کار بیهوده ای است چرا که هیچ دولتی حاضر نخواهد بود حاکمیت ملی خود را به تشکل بالاتری ببخشد.اروپاگرایان بعد از پیمان ماستریخت مدعی شدند آنچه تحت عنوان اتحادیه شکل گرفته اروپای سیاستمداران و حقوقدانان است و باید به دنبال اروپای شهروندان و گام های اساسی تر در این زمینه رفت. در واقع هدف مدنظر، تشکیل ایالات متحدۀ اروپا بود و در این چهارچوب اقدامات زیادی در دهۀ 1990 صورت گرفت که تشکیل کنفرانس ها متعددی در آمستردام، نیس و سایر شهرهای اروپا و... یکی از آنها بود. متعاقباً ژیستکار دستن فرانسوی مأمور تدوین پیش نویس قانون اساسی شد که در نهایت این قانون شکست خورد. شکست خوردن قانون اساسی اروپا بار دگر حقانیت دوگل و اعتقادات او را آشکار ساخت و همگان به این باور رسیدند که حاکمیت ملی کشورها مسئله ای نیست که حاکمان بر سرِ آن معامله کنند.

مفاهیم پایه : تبلیغات سیاسی (propaganda)

لیلا خانزاده

واژه تبلیغات تا اوایل قرن بیستم استفاده گسترده‌ای نداشت؛ اما از آن هنگام، برای توصیف و تشریح تاکتیک‌های اقناع که در جنگ جهانی اول و پس از آن، توسط رژیم‌های توتالیتر به کار می‌رفت، مورد استفاده قرار گرفت. واژه تبلیغات سیاسی، propaganda از ریشه لاتینی propagaree به معنای نشاکردن، منتشر ساختن، برانگیختن یا به حرکت واداشتن اندیشه­ های ویژه گرفته شده است. "تبلیغات سیاسی" یا "پروپاگاندا" شکلی از ارتباط است که با "ترغیب یا اقناع" متفاوت است؛ زیرا هدفش این است به پاسخی دست یابد که قصد مبلّغ را تداوم بخشد؛ در حالی که "اقناع یا ترغیب"، به مثابه یک فعال کننده دوسویه عمل کرده و هدف پاسخ به نیازهای ترغیب کننده و ترغیب شونده است، ضمن این‌که پروپاگاندا نشانگر آن است که چگونه می‌توان عناصر اطلاع رسانی و ارتباط اقناعی را در تبلیغات با یکدیگر تلفیق کرد.

مطالعات فرهنگي، نظريه انتقادي و حاكميت فرهنگي

کنت تامپسون/ مترجم: استاد يونس شكرخواه

مي‌توان چنين استدلال كرد كه در پرتو «چرخش فرهنگي» در جامعه‌شناسي، جستجو براي منابع جديد نظريه انتقادي مي‌تواند به طرز مفيدي با ملاحظه سهم عرصه بين رشته‌اي مطالعات فرهنگي آغاز شود. اين امر به ويژه در رابطه با موضوع سازش دادن نظريه انتقادي راديكال با نيازهاي سياست و اجراي فرهنگ؛ مي‌تواند با درس‌هاي آموخته شده از مكتب فرانكفورت وسپس مطالعات فرهنگي بريتانيايي مرتبط باشد.در اين مقاله براي ترسيم اين موضوع غامض، سهم اين دو سنت در نظريه فرهنگي و مباحث مرتبط با حاكميت فرهنگي مورد بررسي قرار گرفته است.

کتاب تخصصی: روابط ایران و آسیای مرکزی‌

آسیای مرکزی به لحاظ ژئوپولتیک و منابع انرژی همواره مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. از آنجا که ایران درمجاورت این منطقه‌ی پراهمیت قرار گرفته است و با برخی از کشورهای آسیای مرکزی حوزه‌ی تمدنی مشترک دارد، تامل بیشتری در راستای روابط دوجانبه با کشورهای این منطقه و بررسی روند‌ها و چشم انداز‌ها احساس می‌شود. در راستای بررسی این منطقه کتاب «روابط ایران و آسیای مرکزی‌: روند‌ها و چشم انداز‌ها» از سوی انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در 315 صفحه منتشر و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است. این کتاب به قلم دکتر مهدی سنایی عضو هیئت علمی گروه مطالعات روسيه دانشكده مطالعات جهان منتشر شد.

همايش تخصصی بيداري آمريكا و اروپا در دانشکده مطالعات جهان

 دو عنصر آگاهی و کاهش عصبیت بیداری جهانی را به وجود آورده است. مردم جهان را بر علیه جامعه یک درصد سلطه گرا بسیج کرده است.جامعه یک درصد سلطه گرای آمریکای امروز فقط بر 99درصد مردم آمریکا ظلم نمی کنند بلکه بر 99% مردم جهان ظلم می کنند. توسعه آگاهی ها و کاهش لایه عصبیت موجب بیداری عظیم در جهان شده است که دیوارهای کاخ های سرمایه داری و ظلم را به لرزه در آورده است. حرف دقیق تر این است که آمریکا 99 درصد و جامعه 99 درصد جهانی قربانی دوری از خدا هستند. این روند بیداری؛ جهان را به سمت بازگشت به خداپرستی و توحید راهنمایی خواهد کرد.

معرفی کشورها :  اسلوونی ( Republic of Slovenia )

جمهوری اسلوونی ( Republic of Slovenia ) کشوری است واقع در مرکز اروپا ، شرق ارتفاعات آلپ ، جنوب اتریش ، شمال کرواسی ، غرب مجارستان و در حاشیه دریای آدریاتیک . پایتخت اسلوونی شهر لیوبلیانا ( Ljubljana ) با 260 هزار نفر جمعیت می باشد . مساحت اسلوونی 20.273 کیلومتر مربع و جمعیت آن نزدیک به 2 میلیون و ده هزار نفر است . از مهمترین شهرهای اسلوونی می توان به ماریبور 95 هزار نفر ، سلیه 38 هزار نفر ، کرانیه 36 هزار نفر و ولنیه 28 هزار نفر اشاره کرد .

قدرت راهبردی، منطق راهبردی

(بررسی واقعیات تهدیدات جدید علیه ایران)

ایران یک سوژه منحصر به فرد است و این سوژه کاملا در افکار استراتژیست های غربی غیر قابل پیش بینی است. از یک سو ایران قابلیت های ابزاری انتقامی دارد، از یک سو کشورهای غربی آینده مبهمی در ارتباط با توانمندی های نظامی حدس می زنند... امروز در حوزه ساختاری خود امریکا بحث هایی وجود دارد که مسئله مربوط به حمله نظامی به ایران را مورد نقد جدی قرار می دهد. این موضوعی است که ایپاک و اتاق فکر های ایپاک یعنی موسسه مطالعات واشنگتن برای خاورمیانه و افرادی مثل رابرت ساتلوف و پاتریک کلاوسون در حال پیگیری آن است... حمله نظامی اروپا، امریکا یا اسرائیل در ارتباط با ایران حداقل تا آگوست 2012 غیرممکن است.

تغييرات استراتژيك در رژيم‌هاي آمريكايي منطقه

گفتگو با دکتر احمد نقیب زاده

با اعتراضاتي كه در تونس آغاز شد و گسترش پيدا كرد، زين‌العابدين بن علي، رئيس‌جمهور آن كشور، پس از چند دهه از قدرت كناره‌گيري كرد و به عربستان پناهنده شد. اعتراضات مردمي به تونس محدود نشد و دامن حسني مبارك، ديكتاتور مصر را گرفت كه از سال 1981 رئيس‌جمهور مصر بود و متحد اسرائيل و آمريكا به شمار مي‌رفت.در سومين گام، ديكتاتور ليبي پس از چهار دهه، از قدرت كنار گذاشته شد. در این باره، تحولات خاورميانه از زمان آغاز آن در تونس تاکنون از زبان دكتر احمد نقيب‌زاده، استاد دانشگاه و صاحبنظر در حوزه علوم سياسي و روابط بين‌الملل بررسي شد. اين گفت‌وگو را مي‌خوانيد:

سیاست تحریم، مانع مذاکرات جدی هسته‌ای

دکتر کیهان برزگر

سیاست تحریم و فشار غرب علیه ایران با اعمال تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا بر واردات انرژی از ایران وارد مرحله جدیدی شده است. هدف اعلامی غرب از اعمال این فشارها بازگشت ایران به میز مذاکره و گفت‌وگوی جدی در مورد برنامه هسته‌ای خود است. غرب با تأکید بر ضرورت این سیاست این گونه جلوه می‌دهد که تلاش دارد تا از حمله نظامی آمریکا یا اسرائیل به ایران جلوگیری کند. برنامه هسته‌ای ایران در قالب تعامل و یک بازی برد ـ برد و از طریق دیپلماسی حل شدنی است. مسأله مهم این است که چگونه بین حق ایران برای استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای و منحرف نشدن آن به سمت تسلیحاتی شدن تعادل ایجاد کرد. برای ایران مهمترین مسأله، اعتماد به طرف مقابل برای عدم توقف برنامه هسته‌ای بومی خود است.

تحريم اقتصادي و حقوق بين الملل عمومي

دكتر جمشيد ممتاز

اصول حقوق بين الملل عمومي حاكم بر قطع روابط تجاري نظر به وابستگي روز افزون كشورها در زمينه اقتصادي و اهميت ري براي تنظيم كنندگان منشور سازمان ملل متحد تحريم اقتصادي را بعنوان سلاحي براي وادار كردن دولتها به رعايت مقررات اين منشور در نظر گرفته و شرايط توسل به آنرا دقيقا در فصل هفت منشور مشخص نموده اند.بنابر اين توسل به تحريم اقتصادي فقط از طريق اين سازمان مشروع مي تواند باشد و تحريم اقتصادي بطور يكجانبه حتي بصورت جمعي توسط دولتهاي عضو اين سازمان ناقض منشور به نظر مي رسد...

نشست آسيب‌شناسي متون درسي سياست خارجي

اولين نشست گروه ديپلماسي و سياست خارجي انجمن ايراني روابط عصر روز يكشنبه 30 بهمن 1390 با استقبال اعضای انجمن و علاقه‌مندان در محل خانه انديشمندان علوم انساني برگزار شد. در اين نشست آقايان دكتر حاجي يوسفي و دكتر حداد به ارائه مقالات خود در مورد وضعيت تاليفات در حوزه سياست خارجي در داخل كشور پرداختند و پس از آن آقايان دكتر نقيب‌زاده و دكتر سجادپور ضمن ارائه نظرات خود پيرامون مقالات مطرح شده و بيان تجربيات خود در زمينه تاليف كتب و مقالات در حوزه سياست خارجي و وضعيت كلي آن در كشور، پيشنهاداتي در اين زمينه مطرح نمودند. در پايان نيز سخنرانان و مباحثه‌گران به 3 سوال شفاهي طرح شده توسط حاضرين در جلسه پاسخ دادند.

جدال غربی ها و انقلابیون در بهار عربی

گفتگو با دکتر ابومحمد عسگرخانی

فراخوان همایش: همایش"چشم انداز همکاریهای ایران و روسیه در افق 1404"

در مناسبات کنونی نظام جهانی و منطقه‌ای همکاری دو کشور روسیه و ایران از جهات مختلف حائز اهمیت است. اهمیت ژئواستراتژیک، ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک روابط ایران با کشور روسیه ضرورت آینده‌اندیشی مناسبات میان این دو کشور را الزام‌آور می‌سازد. انتظار می‌رود از طریق برگزاری چنین همایش‌هایی با حضور جامعه علمی، متخصصین و نخبگان هر دو کشور امکان و زمینه دستیابی به آینده مطلوب همکاریهای دوجانبه فراهم شود. همایش"چشم انداز همکاریهای ایران و روسیه در افق 1404" در فروردین ماه 1391 در دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) برگزار می شود.

شوراي همكاري خليج فارس و برنامه هسته اي ايران

حمید رضا کاظمی

عملکرد کشورهای حاشیه خلیج فارس در سطح بین المللی از آن جهت قابل بررسی است که رهبران این کشورها پس از جنگ دوم خلیج فارس و حضور آمریکا برای اخراج صدام از کویت گمان می‌کنند که با نزدیکتر شدن به کاخ سفید می توانند ضریب امنیت ملی خود را افزایش دهند، اما آمریکا براساس مصالح خود و رژیم صهیونیستی در منطقه عمل می‌کند و واشنگتن به خوبی می‌داند که تقابل نظامی با ایران به سود این کشور و متحدش نخواهد بود و حاضر نیست با وعده‌های دوستان عرب زبان خود در حاشیه خلیج فارس وارد جنگی پرهزینه شود؛ شیوخ خلیج فارس شاید از یاد برده باشند که آمریکا درهرجا که منافع مستقیمی داشته باشد کشورهای حاشیه خلیج فارس را وجهه معامله خود قرار می دهد.