امير علي ابوالفتح

در سياست، محافظه‌كاري به جريان فکري اطلاق مي‌شود که بر ارزش‌ها و سنت‌هاي ديرينه جامعه تکيه دارد و از تغييرات استقبال نمي‌کند. از نظر محافظه کاران، جامعه بايد در برابر افکار جديد که آزموده نشده‌اند، ايمن شود و سنت‌هاي خانوادگي، ديني و سياسي مورد توجه قرار گيرد. سابقه محافظه‌كاري به اواخر قرن هجدهم باز مي‌گردد که در آن زمان، ادموند برک انگليسي، نظريات سياسي در برابر انقلابيون فرانسوي را مطرح کرد. در ايالات متحده آمريکا، محافظه‌كاري به‌طور رسمي در اواسط قرن بيستم ظهور کرد.

بعد ايجابي ليبراليسم درباره فرد، جامعه، دولت

آلن رايان، مترجم: محسن رنجبر

یكپارچگي و وضوح تعريفي از ليبراليسم كه بر حسب ضديت‌هايش بيان شده باشد، تنها وضوحي ظاهري است. بي‌ترديد ليبراليسم مسلكي ضد استبداد و ضدكليسا و خصم جلوه‌‌هاي قرن بيستمي آنها و از جمله دشمن جلوه‌‌هاي فاسد و شرارت‌بار تماميت‌خواهي است. اما به همان سان كه تعارضي ميان ليبراليسم كلاسيك و جديد وجود دارد، همين تعارض ميان ليبراليسم‌هاي موافق و مخالف كاپيتاليسم هم ظاهر مي‌شود. و به همان سان كه بيشتر ليبرال‌ها به دنبال پيگيري اهداف دولت رفاهي، به قدري كه بقاي دولت محدود و پيرو قانون به خطر افتد نيستند، آرزوي مهار فعاليت‌هاي اقتصاد كاپيتاليستي را نيز تا جايي كه به اقتصادي دستوري بدل شود، در سر ندارند. چه از دلبستگي‌هاي ليبرال شروع كنيم و چه از بيزاري‌هاي ليبرال، با چالش‌هايي يكسان روبه‌رو مي‌شويم.

آنارشیسم: برقراری بی نظمی سیاسی!

احمد رضا طاهری

احمد رضا طاهری

بشر از آغاز خلقت پیوسته گرفتار و درگیر مسایل اجتماعی و سیاسی بوده است،  چه در چهارچوب خانواده بعنوان کوچکترین سازمان اجتماعی، چه در طایفه، جامعه، کشور، و در نهایت جامعه بین الملل. بنابراین،"تفکر" عمری به درازی عمر بشر دارد. این تفکر بشری در واقع همان تفکر سیاسی اوست. به عبارت بهتر، از زمانیکه انسان به حل مسایل و مشکلات اندیشیده،  از فکر و اندیشه سیاسی بهره مند بوده است، دانسته یا ندانسته،  چه در خانواده، قبیله، جامعه و حکومت.

طبقه بندی سیر فلسفه سیاسی

 تاریخ فلسفه سیاسی که مدت 2500 سال یعنی حدود 500 سال قبل از میلاد تا زمان حاضر که عبارت باشد از بدو ظهور افکار سیاسی و طلوع عقاید سیاسی تا زمان معاصر به سه عهد بزرگ تقسیم شده است. اما دکتر بهاء الدین پازارگاد، عهد سوم فلسفه سیاسی را تا پایان قرن نوزدهم فرض کرده است. ایشان آغاز قرن بیستم را عهد چهارم نام گذاشته اند.  در نتیجه، فلسفه سیاسی را میتوان به چهار دوره تقسیم نمود. یک، دوره فرضیه دولت شهر یا دولت سیته. دو، دوره فرضیه جامعه جهانی. سه، دوره فرضیه دولت ملی. چهار، دوره برگشت به انترناسیونالیسم. 

سه دغدغه روشنفكر در آثار ادوارد سعيد

قدیر نصری

ادوارد سعيد (2003-1935)، "منتقدي نستوه "و به تعبير خودش "روشنفكري تبعيدي" بود. او در آستانه تأسيس اسراييل در سال 1947 به مصر پناهنده شد و از آنجا روانه امريكا و مشغول تحصيل و تدريس گشت. ادوارد سعيد در حوزه هاي مختلف ادبي، سياسي و فرهنگي قلم زده است. در اين نوشتار، فقط يك مسأله را طرح و پاسخ آن را در انديشه وي جستجو مي كنيم. مسأله اين است " ادوارد سعيد روشنفكران را چگونه مي بيند، او چه مسئوليتي بر عهده روشنفكران مي گذارد؟ "

فلسفه رواقیون یا استائیک چهارمین و آخرین مکتب از چهار مکتب بزرگ آتن میباشد که بر پایه عقاید جامعه یونانی قرار گرفته است.در واقع، در رم، در همین زمان یک دستگاه فلسفه تازه بوجود آمد که مبنی و اساس آن اولا تجارب سیاسی خود دولت رم، و دوما سیستم حقوقی و قضائی معمول در رم بود. اما فلسفه یونانی نیز به نحو کامل در آن نفوذ یافت و از ترکیب این سه عنصر بود که فلسفه رمی بوجود آمد، یا به عبارت دیگر، میتوان چنین گفت که مقدمه ظهور فلسفه سیاسی در رم، در همین زمان است.  مکتب استائیک در سال 300 قبل از میلاد بوسیله زنو یا زنون فینیقی اهل شهر سیتیوم واقع در جزیره قبرس در شهر آتن تاسیس شد، ولی مانند سایر مکاتب فلسفی یونانی منحصر و محدود به آتن و حتی به یونان نگشت.

Epicureanism

اپیکور (341 – 270 قبل از میلاد) پس از افلاطون و ارسطو و پس از پایان دولت سیته  در صحنه فلسفی آتن پدیدار گردید. او یک فیلسوف یونانی بود که در سال 306 قبل از میلاد مدرسه فلسفی خود را در آتن افتتاح نمود که تا چندین قرن بعد باقی ماند و جزء یکی از چهار مکتب بزرگ یونانی به شمار میرود.  در اصطلاحات فلسفه سیاسی، اپیکور را اولا ماتریالیست¹ یعنی معتقد به اصول مادی، دوما اوولوسیونیست² یعنی معتقد به اصول تکامل، سوما فیلانتروپیست³ یعنی انسان دوست و خوش بین به نوع بشر، و چهارم آتیست⁴ یعنی منکر وجود خدا میدانند. قطعا اپیکور منکر وجود "خدای خود" نبوده است و اگر که وی را اینچنین لقب داده اند بیشتر بدان دلیل بوده که وی "خدای عموم" را به نوعی دیگر تعریف کرده است.

ایدئولوژی:  نیروی پایدار سیاسی

 احمد رضا طاهری

 اگر "ایدئولوژی سیاسی جامعه ای" را مقایسه کنیم با "سیستم روانی و فکری انسان"، شباهتی را که میتوانیم مشاهده کنیم آن است که نیروی فکری انسان، آن را تبدیل به حرکت عمل و یا جنبش میکند: جنبش خشن یا حرکت ملایم. همچنین ایدئولوژی توده ها را بسیج میکند و جنبشی سیاسی بوجود می آورد: جنبش انقلابی یا جنبش تدریجی.  حرکت ملایم برای روح و روان و جسم انسان سودمند است، اما جنبش تند و خشن اولین ضربه (روحی و شاید جسمی) را به خود انسان وارد میکند.

جنبشهاي اصلاحي مصر

بی شک، مصر در تاریخ گذشته خود، در میان کشورهای عربی، نقش ویژه ای داشته است. اهمیت مصر، آنجایی بیشتر رخ می نماید که از یک سو، به عنوان مرکز ثقل اندیشه های سیاسی و مذهبی در جهان عرب و از سوی دیگر، محل اصلی ظهور ناسیونالیسم عربی در سالهای پس از جنگ جهانی دوم و بالاخره جولانگاه اصلی مبارزه با اسرائیل و حمایت از مبارزات ضد صهیونیستی جنبش مقاومت مردم فلسطین بوده است. پیشگامی مصر در میان کشورهای عربی در دو حقیقت اصلی نهفته است: قرار گرفتن مصر به عنوان مهد اصلی نشر جنبش فکری ناسیونالیسم عربی به رهبری جمال عبدالناصر و خیزش جنبشهای اسلامی به رهبری گروههای اسلامی واصلاح طلب. از اهمیت و موقعیت استراتژیک مصر که بگذریم، بررسی و تحلیل جنبشهای اسلامی از مباحث تازه ای است که امروزه جایگاه خود را بیش از پیش بازیافته است. طرح این مباحث، به ویژه، پس از ظهورانقلاب اسلامی ایران که خود مهمترین عامل رشد و تقویت فزاینده گروههای ملی و اسلامی در جهان عرب بود، حائزاهمیت است.

اخوان المسلمینِ؛ جنبش اسلامی مصر

اخوان المسلمین سازمان مذهبی - سیاسی که در 1307 هجری شمسی ۱۳۴۷ هجری قمری (سال ۱۹۲۸ میلادی) در مصر و به وسیلهٔ شيخ حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنا معروف به حسن البنا (۱۹۰۶-۱۹۴۹)در شهر اسماعيليه بنیانگذاری شد . سپس‌ در ديگر كشورهاي‌ عربى‌ و اسلامى‌ به‌ فعاليت‌ می پردازد. اين نهضت به تاءثير از انديشه هاى سید جمال‌الدین اسدآبادی و در پاسخ به انحطاط داخلى مسلمانان و سلطه بيگانگان بر كشورهاى اسلامى ، به ويژه بر كشور مصر پديد آمد. اخوان المسلمين جهت رسيدن به اهدافش (چون زنده كردن شعائر اسلامى و برافكندن سلطه اجانب و برقرارى حكومت اسلامى ) در جبهه هاى مختلف فرهنگى ، نظامى و سياسى به مبارزه پرداخت ، و در اين رهگذر چند بار به دست حكومت ملك فاروق منحل شد و طى آن شمار زيادى از اعضاى آن دستگير و يا اعدام شدند. پس از ترور حسن البنا، بتدريج تحولى در جنبش اخوان المسلمين صورت گرفت . اين تحول عبارت بود از جايگزين كردن راههاى مسالمت آميز به جاى مبارزه مسلحانه عليه رژيم و سلطه بيگانگان . اين اقدام كه در پى نااميدى از مؤ ثر بودن راه حل نظامى برگزيده شد، از محبوبيت و كارآيى اخوان كاست و گروههاى جديد اسلامى (مانند جهاد اسلامى ) كه اغلب متاءثر از اخوان المسلمين بودند، امّا بر مبارزه نظامى پاى مى فشارند، پا به ميدان گذاشتند. با اين وصف ، تاءثير عميقى كه جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و جهان اسلام داشته است ، غير قابل انكار مى باشد.

اما این واژه را کارل پوپر در کتاب فقر تاریخ باروری ( the poverty of historicism) با معنی کاملا متفاوتی به کار برد.چنانکه معنی که او از این واژه استفاده می کند در تضادی آشکار با تاریخ گرایی مرسوم ۵ قرار می گیرد . اگرچه برخی این کاربرد پوپر را طرد کرده و کنار گذاشته اند اما این هرگز به معنای فقر استنباط و اثبات او در این کتاب نبود. بلکه صرفا به خاطر گزینش این واژه با این معنی توسط اوست . به گمان پوپر تاریخ باوری رویکردی است در علوم اجتماعی که فرض می کند پیش گویی تاریخ هدف اصلی این علوم است و این هدف با کشف آهنگ ، مسیر ، قوانین و تکامل تاریخ به دست خواهد داد. به بیان دیگر از نظر پوپر تاریخ باور کسی است که ادعا کند اطلاع از علت رویداد های تاریخی با دقت به نتایج رویدادها ، می توان مسیر اصلی تارخ را کشف کرد واز آن درس گرفت ۶ معنایی که پوپر از تاریخ باوری به کار برد به معنای نظری بود که تاریخ را پیش بینی پذیر و دارای علیت می دانند . که با این معنا در تضادی آشکار با کار برد متداول آن یعنی پرهیز از تعمیم وتوجه به فردیت گرایی قرار می گیرد . اما آنگاه که پوپر دست نوشته ی فقر تاریخ باوری را نوشت واژه historicism هنوز غالبا برای اشاره به سنت آلمانی به کار می رفت و پوپر صریحا کاربرد historicism راز کابرد historism جدا کرد.

اندیشه های سیاسی : کونگ فوتسهfutze-Kung

کونگ فوتسه یا "کنفوسیوس" را دانشمندان فلسفه سیاسی، اولین فیلسوف سیاسی جهان میشمارند زیرا که وی قبل از سقراط و افلاطون میزیسته است. این فیلسوف بزرگ چینی در لو قدیم متولد شد و در علم و دانش شهرت فراوان یافت. او به مرتبه نخست وزیری دولت لو رسید و هنگامیکه زمامدار کشور راه عیاشی پیش گرفت در 395 قبل از میلاد از سمت خود استعفا داده و مدت تقریبا 13 سال حیات آوارگی اختیار کرد و از کشوری به کشور دیگر مسافرت کرده و به تعلیم مردم اشتغال داشت. کونگ فوتسه معلم مذهبی نبوده و تعلیمات وی جنبه اخلاقی داشته و بیشتر مربوط بوده به حیات خانوادگی و اصلاحات اجتماعی و فن زمامداری. اندرزهای وی که تا به امروز راهنمای زندگی روزانه مردم شمرده میشود دارای ارزشهای علمی بوده و شبیه فلسفه سود جوئی است.

ریشه فرضیه حق الهی پادشاه (شماره بیست و یکم)

احمد رضا طاهری  

در زمان نشر تحریرات گیوم¹ تا حدود یک قرن بعد موضوع مخالفت با قدرت مطلقه پاپ همه جا در تمام مناطق اروپا شایع و موضوع بحث عمومی مردم حتی عوام قرار گرفته بود.  این امر در واقع از حالت بحث آکادمیک و تحقیقی خارج شده و به دست مردم افتاده بود. این جریان منتج به نتایجی گردید و به صورتی در آمد که بعدها موثر در تحول اوضاع افتاد و در سیر افکار سیاسی حائز کمال اهمیت گردید.  

پیدایش تئوری سیاسی

احمد رضا طاهری

 در این بحث هدف از عنوان پیدایش تئوری سیاسی تشریح تاریخ جامع تئوری سیاسی نمیباشد. زیرا که اولا این بحث اجازه به نویسنده نمیدهد تا وارد تاریخ پیچیده این رشته شود. دوما، توضیح تاریخ تئوری سیاسی حتی بصورت مختصر بسیار گسترده تر از ظرفیت این متن است. ولی با این وجود، بحث در پیدایش تئوری سیاسی خواسته یا نا خواسته ما را تا حدودی وارد تاریخ این دیسیپلین خواهد نمود. در نتیجه، نمیتوان تاریخ این رشته را نادیده گرفت. اما اصل بر آن است که تا حدی وارد تاریخ شد تا در هنگام جستجوی تاریخ تئوری سیاسی بتوان از این تاریخ عمیق بیرون آمد و در تاریکی تاریخ این دیسیپلین از مسیر اصلی منحرف نشد.

نیچه؛ زندگی غم انگیز، فلسفه تراژیک 

Friedrich Nietzsche 1844 – 1900

درباره نیچه می توان گفت که او زندگی غم انگیز و فلسفه ای تراژیک داشت. وی یک بچه آخوند مسیحی بود که پدرش را در کودکی از دست داد، و در پایان خود درسن 56 سالگی بعد از 10 سال جنون درگذشت. وی در دوران کودکی چشمانی نزدیک بین داشت و در نوجوانی به سردرد میگرن و ناراحتی گوارشی مبتلا شد، و در میانه سالی سفلیس گرفت، و در دوره سربازی، در جنگ میان آلمان و فرانسه از اسب چنان سقوط نمود که برای همیشه مجروح ماند، یعنی کسیکه از قهرمانی جنگی، اجتماعی، و فرهنگی سخن می گفت، خود انسانی ضعیف و غالبا بیمار بود و حتی برای اینکه چهره لطیف و زنانه اش را قدری خشن و مردانه کند، سبیلهای بلند و جاروبی لجوج آمیزی حمل می کرد.

ديدگاه جامعه شناسي تالكوت پارسونز

دكتر عباس محمدي اصل

تالكتوت پارسونز (1902 -1979) جامعه شناس آمريكايي يكي از بزرگترين نظريه پردازان قرن بيستم است. تفحص ژرف در آثار جامعه شناسان مهم اروپايي (وبر، دوركيم، پارتو) و تامل در مسائل و بحران هاي عظيم اين قرن سرانجام او را به سوي ساختن تئوري هاي جديد در رابطه با كنش فردي، نظام اجتماعي و سيستم فرهنگي كشاند. پارسونز براي عناصر فرهنگي و اجتماعي در شكل گيري سياست و اقتصاد نقش عمده اي قائل بود و در ترويج مكتب «كار كردگرايي ساختي» تلاش بسياري كرد. نظريه هاي كلان، بيان پيچيده، ديدگاه متعالي و تفكر نظام ساز وي، به شدت مورد ملامت و تهاجم بعضي حوزه هاي جامعه شناسي (بخصوص ديدگاه ديالكتيكي) قرار گرفته است.

نصرت شاد

فیلسوف دمکراسی یا انقلاب؟

نصرت شاد    

هنری برگسن ، مهمترین فیلسوف فرانسوی ، برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 1927 بود . او همچون نیچه و شوپنهاور، نماینده " فلسفه زندگی " است . مورخین چپ این نوع فلسفه را بخشی از فلسفه ارتجاعی بورژوایی میدانند ،چون برگسن می گفت که جهان را نمیشود بر اساس عقل فهمید چون عقل برای درک ماهیت هستی ناتوان است . فلسفه زندگی برگسن روی اگزیستنسیالیسم فلسفی و ادبی در قرن گذشته تاثیر مهمی از خود بجا گذاشت .

مرورى بر افكار آلسدير مكنتاير Sir Meredith Alister McIntyre

مبانى فلسفى ليبراليسم و زمينه‏هاى پيدايش آن در غرب، چنانكه بايد در كشور ما، شناخته شده نيست. روشنفكران و فرهنگيان اين مرز و بوم به فراخور تاثرات خويش از مكاتب و شخصيتهاى فكرى غرب، بدون توجه به بافت فرهنگى جامعه ما و بدون نقد و بررسى جدى آنها هر كدام يكسويه به ترويج مكتبى يا انديشمندى اقدام كرده‏اند. روزگارى، سارتر بازار انديشه را گرم مى‏كرد و زمانى هم بيكن و امروز پوزيتويسم و پوپر و هايدگر و شايد فردا هم نوبت كركگور و ديگرانى باشد. نقد و بررسى همه جانبه اين انديشمندان و اين باور كه ما به چه ميزانى مى‏توانيم از انديشه‏هاى آنها استفاده كنيم، از اهميت والايى برخوردار است. يكى از ناقدان ليبراليسم در زمينه‏هاى فلسفى،اخلاق، مديريت‏و فلسفه‏سياسى آقاى آلسديرمكنتاير فيلسوف اخلاق انگليسى معاصر است.

نصرت شاد
هگل، مهمترین و موثرترین فیلسوف قرن 19، فلسفه ایده آلیسم آلمان را به اوج خود رساند. او گرچه از خود شاگردان بیشماری بجا گذاشت ولی جانشین و وارثی واقعی در فلسفه نیافت. فلسفه ایده آلیسم مطلق او ترکیبی است از ایده آلیسم عینی شلینگ و ایده آلیسم ذهنی فیشته. هگل میگفت که هر فلسفه ای، زمان خود است که بصورت تفکر درآمده است.

دولت اخلاقی و اندیشه های مدرن

علیرضا زهیری

 دولت مهم ترین منبع تدوین قواعد و اجرای تصمیمات و تخصیص ارزش های مادی و معنوی به شمار می آید . کارویژه اساسی دولت، برقراری نظم اجتماعی و سامان مطالبات اعضای جامعه سیاسی برای رسیدن به وضع مطلوب و سعادت آن اعضا می باشد .  انگاره های مربوط به دولت، به رغم پژوهش های بی شماری که در مفهوم دولت به انجام رسیده است، تعریف و تبیین کاملی از ولت به دست نمی دهد . شاید این امر بیشتر ناشی از فرایند تاریخی و عوامل شکل گیری دولت باشد . این که دولت در قالب و چه ساختاری و بر منبای چه نوع ارزش هایی، امکان تحقق چنین کارویژه هایی را فراهم می سازد، طیف گسترده ای از نظریه های مربوط به دولت را به وجود آورده است .

Arthur Schopenhauer 1788-1860

آرتور شوپنهاور، فیلسوف آلمانی، یکی از کلاسیکهای فلسفه غرب است. توماس مان، نویسنده آلمانی، او را عقلل گراترین فیلسوف میان عقل گریزان نامید. شوپنهاور می گفت که وحشت از مرگ، آغاز فلسفه گری و دلیل دین جویی بوده. مورخین فلسفه، زندگی او را راهی دراز برای کشف حقیقت نامیدند. شوپنهاور می گفت که زندگی رنج است و نجات فقط از طریق هنر ممکن است و اخلاق براساس احساس همدردی با دیگران بوجود می آید و چون تمام زندگی رنج است، هرکس باید با دیگران همدردی کند، و انسان باید تا آنجا که ممکن است به دیگران کمک کند، چون عشق یعنی ابراز همدردی، و چون آدم معمولی نمی تواند با مرگ رفیق شود، او بدنبال کشف فلسفه و الهیات رفته است. وی می گفت که شوق او برای فلسفه به سبب تعجب اش پیرامون جهان، یعنی قدیمی ترین انگیزه فلسفه بافی، بود. درنظر شوپنهاور انسان باکمک لذت هنری وارد جهانی آزاد می شود وسعادت و بدبختی برای او اهمیت خود را ازدست می دهند. مورخین هنری می نویسند که تاکنون هیچکس مثل او درباره موسیقی، فلسفه گری ننموده است .

سولماز شریفی

هانا آرنت در کتاب "سرچشمه های توتالیتاریسم" و دو مقاله ی "تقصیر سازمان یافته و مسئولیت جهانی"، "مسئولیت فردی در نظام دیکتاتوری"؛ و در تحلیل نقش آلمانها در گسترش نازیسم به دو موئلفه اشاره میکند: نخست پرداخت ایده ی "مرد خانواده" از سوی نازی ها، و دیگر "نظریه ی مهره ی دستگاه"."مرد خانواده" مردیست که به خاطر حقوق ماهیانه، تأمین زندگی خود و امنیت و آرامش زن و فرزندانش، حاضر است اعتقادات خود را زیر پا گذارد. در این ایده، خصوصی کردن وجدان و حاکم شدن امر خصوصی بر امر عمومی به فرد اجازه میدهد از قید مسئولیت اعمال خود یکسر آزاد باشد.

Martin Heidegger 1889-1976

نصرت شاد

نزديك ترين تعاليم اسلامي به اصل نظارت همگاني دو وظيفة شرعي «امر به معروف و نهي‌از منكر» و«نصيحت به ائمه مسلمين» است. اين دو فريضه متكي به مستندات محكم قرآني و روايي و پشتگرم به سيره مستمر مسلمين مي‌باشد. فريضة امر به معروف و نهي‌از منكر مسلمانان را موظف مي‌سازد در راه اشاعة معروف (خير، فضيلت و نيكي) و ريشه‌كن كردن منكر (شر، رذيلت و پليدي) در جامعة اسلامي كوشا باشند. فريضة نصيحت به ائمه مسلمين مسلمانان را موظف مي سازد نسبت به نصيحت (خيرخواهي، انتقاد از كاستي ها و انحرافات، حمايت از اقدامات پسنديده) به رهبران دولت اسلامي دريغ نكنند

مائو اشاره نمود كه او ميخواست سرمايه داري را باكمك تئوري دشمنانه ضدكمونيستي اش نجات دهد و باكمك به اصطلاح “عقلگرايي“ به بورژوازي كمك كند تابرجهان تسلط يابد . گفتم او مثل احمد كسروي ما، درزمان خود متفكري نوگرا بود و در چند زمينه متاسفانه فعال شد بدون اينكه يك رشته راتاپايان خط به هدف ايده آل خودبرساند، به اين دليل خيلي از نظرات اش امروزه اعتبار علمي خودراازدست داده اند.مائو عصباني شد و گفت :“زيرت پيرت اله ده !“، يعني خفه شو- و در حاليكه اطاق راترك ميكرد گفت شما بجاي ماركس و انگلس چرا دنبال تئوريهاي كائوتسكي و ماكس وبر افتاده ايد؟“.

سورن کیرکگارد، فیلسوف دانمارکی درقرن 19، یکی از پیشگامان فلسفه اگزیستنسیالیستی (هستی یا وجودگرایی) و نماینده مسیحیت فردگرایانه و خردگریزانه است. او در کنار مارکس و فویرباخ، یکی از جمله سه نخاله مخالف هگل بود و او را یک متفکر آبستراکت(صوری، مجازی) نامید. او ولی خلاف مارکس که خواهان انقلاب اجتماعی بود، انقلاب دینی را توصیه می نمود. کیرکگارد گرچه تحت تاثیر دیالکتیک هگل بود، ولی به رد سیستم فلسفه هگلی پرداخت، چون آنرا قادر به شناخت هستی نمی دانست. آبستراکت نامیدن هگل از آنجاست که در نظر او هگل به فرد، نیازها، و نجاتش اهمیت نمی دهد. کیرکگارد می گفت که فیلسوف ممکن است یک سیستم فکری عرضه کند ولی قادر به یک سیستم هستی شناسی نیست. او چون مارکس، مخالف دولت و کلیسا بود. اگزیستنسیالیستهای مسیحی و آته ایستی، هردو بعدها تحت تاثیر او قرار گرفتند. او سقراط را یکی از فیلسوفان اگزیستنسیالیست تاریخ می دانست.

جامعه مصرف، خالق انسان يك بعدي

هربرت ماركوزه

Herbert Marcuse 1898 – 1979

نادره مستشار

ماركوزه ، فيلسوف،جامعه شناس و نظريه پرداز اجتماعي مكتب فرانكفورت،درزمان فاشيسم، بدليل ماركسيست و يهودي بودن به آمريكا فرار نمود و تبعه آنجا شد.اودرآمريكا غيرازتحقيقات ضدشوروي استالينيستي ،مدتي هم مسئول سازمان ضدجاسوسي!آمريكا دراروپا بود. ماركوزه باتوجه به شكست استالينيسم درشوروي،ميگفت كه تئوري ماركسيسم براي آزادي انسان كافي نيست وبايد باكمك روانشناسي فرويد،كامل شود.درنظراوتازمانيكه ايده هاي عصرروشنگري به واقعيت نپيوسته باشند،خطرفاشيسم بشرراتهديد ميكند. اودركنار آدرنو و هوركهايمر ازمهمترين نمايندگان “تئوري انتقادي“ مكتب فرانكفورت بود.

نصرت شاد

برتراند راسل انگلیسی ، ریاضی دان ، فیلسوف ، نویسنده ، استاد منطق ، فعال سیاسی ، منتقد اجتماعی و فعال صلح ،- در کنار سارتر ، کامو ، و برگسن ، چهارمین فیلسوفی است که جایزه نوبل ادبیات در سال 1950 را از آن خود نمود . او یکی از متفکران " فلسفه تجزیه و تحلیلی " در انگلیس و در جهان میباشد . بخش مهمی از آثار او مربوط به تاریخ فلسفه بورژوایی و ریاضیات است . او یک نویسنده ، دانشمند و سیاستمدار بود . راسل فیلسوفی است بدون سیستم تئوریک، ولی با تمایلات فلسفی آته ایستی و سوسیالیستی مدل غربی

ماکياولي ؛‌ گزارش درس ‌گفتار سیدجواد طباطبایي (بخش پنجم)

عارف آهني

در ادامه تفسير و بررسي فصل ششم شهريار ماکياولي به اينجا رسيديم که مي گويد؛ «مرداني که اينچنين با هنر خويش به شهرياري رسند، آن را دشوار به دست مي آورند اما آسان نگه مي دارند» چون مشکلات تابعي از virtu آنهاست. «بخشي از دشواري کار در پي ريزي نهادها و راه و رسم هاي تازه يي است که استواري و ايمني دولت نوبنياد ناگزيربازبسته بدان است.» کلمه يي که ماکياولي در اينجا به کار مي برد بسيار اساسي و جزء اصطلاحات بسيار مهم ماکياولي است. در آغاز کار شهريار نوخاسته قدرتي را به دست آورده که در اينجا بخش اعظم دشواري او در پي ريزي اين کلمه است که در اينجا به کار برده است يعني در ترتيبات و نهادهاي جديدي که ايجاد مي کند. ماکياولي در اينجا از ordini صحبت مي کند يعني چيزي که در قديم به آن ترتيبات مي گفتند. در واقع ماکياولي مي گويد شهريار نوخاسته در آغاز به قدرت رسيدن بايد نهادها و ترتيبات جديد را ايجاد کند

Hegel , G.W.F 1770 – 1831

آرام بختياري

بعد از اینکه هگل درسن 31 سالکی با دختری بیست ساله ازدواج نمود و شغل ثابتی یافت، گفته بود که فیلسوف خوشبخت کسی است که دارای شغلی دولتی باشد با زنی جوان و مهربان ازدواج کرده باشد!. فلسفه در نظر او دانش مطلق است و اهمیت فلسفه برای او در آن حد است که نوشت: فلسفه، دوره زمانی است که بصورت تفکر درآمده باشد. آلکساندر هرتسن هم پیرامون اهمیت هگل گفته بود که او ریاضیات انقلاب است.

ماکياولي ؛‌ گزارش درس ‌گفتار سیدجواد طباطبایي (‌بخش چهارم )

عارف آهني

در ادامه بررسي کتاب شهريار ماکياولي پس از تفسير فصل اول به فصل ششم مي پردازيم. فصل هاي قبلي، فصل هاي مهمي نيستند يا تا حدودي با خواندن ترجمه فارسي مطالب شان را مي شود فهميد و البته اين مطالب ربط چنداني به امروز ندارد يا با نظريه سياسي که ماکياولي دنبال مي کند کمتر ارتباط داردفصل يک را به تفصيل توضيح دادم. بدين علت که ماکياولي در آنجا بود که به تحليل محل نزاع مي پردازد و در آنجاست که مي گويد کتاب من بحثي را مطرح مي کند که عبارت است از شهرياري هاي نوبنياد. بنابراين بحث درباره شهرياري هاي نوخاسته است و اين مساله براي ماکياولي مطرح است براي اينکه ماکياولي در يک دوره يي است که سعي مي کند علم جديدي را تاسيس کند. بنابراين او در حوزه بحث سياسي نوآور است و از سوي ديگر درباره قدرت هاي نو به دست آمده و سامان هاي جديدي که با آغاز دوران جديد استقرار پيدا کرده اند بحث مي کند و در کل اين قسمت از بحث است که بسيار مهم است و در تحول بعدي انديشه مورد استفاده قرار خواهد گرفت و بسط پيدا خواهد کرد

گزيده‏ي واژه‏هاي تخصصيِ انديشه‏ي سياسي و تاريخ تحولات ايران و اسلام

موسي نجفي

براي فهم تاريخ تحولات سياسي چند قرن اخير ايران و كسب «معرفت سياسي»، به‏نظر مي‏رسد به غير از شناخت متن حوادث و رخدادها، شناخت واژه‏هاي تخصصي و مفاهيم كليدي هم بسيار مهم و آموزنده باشد.
كمك گرفتن از برخي مفاهيم مشترك در حوزه‏ي فلسفه‏ي سياسي، جامعه‏شناسي سياسي، فلسفه‏ي تاريخ و برخي رشته‏هاي ديگر علوم انساني مي‏تواند در رشد درك تاريخي و اتصال وقايع پراكنده و ساخت تصويري كلي و جريان‏ساز از تاريخ راهگشا و مفيد باشد.
در اين تحقيق، اين واژه‏هاي مهم و كليدي و البته تخصصي و فني تاريخ تحولات سياسي ايران گردآوري شده است. باشد كه راهنمايي مناسب براي ورود به مسائل و جريانات فكري و سياسي باشد.
در اين تحقيق سعي شده است با قرار دادن اين مفاهيم به صورت الفبايي در حد امكان و البته با توجه به اهميت اهداف مذكور دنبال شود.

ماکياولي ؛‌ گزارش درس ‌گفتار سیدجواد طباطبایي (بخش سوم)

عارف آهني

ماکياولي در ادامه جمله نخست از فصل يکم وقتي گفت دولت ها دو نوع هستند يا جمهوري يا شهرياري اضافه مي کند؛ «شهرياري ها يا از پدر به پدر ارث رسيده اند يا نوبنياد هستند. نوبنيادها يا يکسره نوبنياد هستند مانند شهرياري فرانچسکو اسفورت در ميلان يا پاره يي هستند. پيوندانيده به قلمرو موروثي پادشاه و فراچنگ آمده او.» معني اين جمله اين است که يا شهرياري ها يکسره نوبنياد هستند مثل ميلان يا اينکه بخشي هستند که ضميمه شده اند به قلمرو يک شاه ديگر يا به قلمرو شهرياري ديگر. که در ادامه مثالي در اين مورد مي آورد؛ «چنانکه پيوند شهرياري ناپل با شهرياري اسپانيا اين گونه است.»

معرفي :اسلاوی ژیژک

نویسنده: رکس باتلر

ترجمه: وحید ولی زاده

مقدمه:
"اسلاوی ژیژک" در سال 1949 در "اسلووانی" متولد شد. در دانشگاه "لیوبلیانا" فلسفه خواند و کمی بعدتر در پاریس فرصت تحصیل در روانکاوی نزد شاگرد "لکان"، "ژ.میلر" را یافت. در بازگشت به "اسلووانی" شغلی پژوهشی به دست آورد و جامعه‌ی "روانکاوی نظری" را بنیان نهاد. در 1990 در جنبش آلترناتیو در اسلووانی بسیار فعال بود و نامزد ریاست جمهوری در نخستین انتخابات چند حزبی بود. حوزه های مداخله ی"ژیژک" که اغلب او را متفکری پست مدرن می نامند، بسیار وسیع است و شامل سینما، سایبر اسپیس، شناخت شناسی، الهیات، موسیقی، اپرا و نظریه‌ی اجتماعی می‌شود. با اینحال او شیفتگی پست مدرنیسم به تفاوت ها و ویژگی ها را رد می کند و هوادار تعالی گرایی فلسفی و تعهد به عام گرایی سیاسی است.

1 – كليات (1)

نظرات مدرن يك پسامدرن

Lyotard , Jean Francios

افغانمش ستاره

ليوتار ، يكي از مهمترين نمايندگان پسامدرن، آن را از بحث معماري آمريكا، وارد گفتمان فلسفي زمان حال نمود. ليوتار ازسال 1954 حدود ده سال عضو گروه ماركسيستي و نشريه “ سوسياليسم يا بربريت ! “ بود. وي در اثر برنامه اي خود يعني كتاب “ دانش پست مدرن “ ، نه خبري ازعصري جديد و نه قصد وداع با پست مدرن را دارد. اوميگويد قصد حذف مدرن را نيز ندارد بلكه بايد به بازخواني مجدد آثار نويسندگان كبير تاريخ بانگاهي انتقادي پرداخت .در نظر او پست مدرن ، نه يك دوره يا عصر ، بلكه يك وضعيت و شرايط است.

هنگامى كه فيلسوف مشهور سر كارل پوپر معناى دقيق جديدى براى دموكراسى پيشنهاد نمود، دلايل كافى در اختيار داشت. او معتقد بود كه دموكراسى وسيله‌اى است كه مى توان به كمك آن و بدون خونريزى از شر حاكمان زورگو خلاصى يافت. البته روش مورد نظر پوپر در اينجا متوسل شدن به همان صندوقهاى رأى است. تعريف وى از دموكراسى از مشاجرات كلامى درباره «حكومت مردم» و اين كه آيا اصلاً يك چنين چيزى مى تواند وجود داشته باشد، پرهيز مى كند.

عارف آهني

آنچه در پی می‌آید گزارش درس ‌گفتار سیدجواد طباطبایی در موسسه مطالعاتی اندیشه سیاسی- اقتصادی است. ماکياولي از بدنام ترين نويسندگان سياسي است به علت کار اساسي و مهمي که در حوزه انديشه به ويژه انديشه سياسي انجام داده است. زماني که ماکياولي کتاب خود را مي نوشت (در آغاز قرن شانزدهم م)، هنوز ارزش هاي عمده اروپايي، ارزش هاي کليسايي و الهيات مسيحي بود و بنابراين طبيعي است که ماکياولي بسيار زود بدنام شد و سپس عنوان کتابش در ليست کتاب هاي ممنوعه کليسايي وارد شد و مدت ها اين کتاب خوانده نمي شد و کساني که اين کتاب را مي خواندند، تکفير مي شدند اين بدنامي ماکياولي در نوشته هاي فارسي هم وارد شده است و مثل همه چيزهاي ما که بسيار عاميانه و سطحي و از سر جهل مرکب است، طبيعي است که ماکياولي اين سرنوشت را پيدا کند و به عنوان نوعي فحش و نسبت بد به کار رود.

نهیلیسم و اصالت انسانی از دیدگاه گابریل مارسل ( Gabriel Marcel )

*علی مهجور

گابریل مارسل در ۱۸۸۹ درپاریس به دنیا آمد و در ۱۹۷۳ درگذشت. در چهار سالگی مادرش را از دست داد و یکی از خاله­هایش نقش مادر را برای او بازی کرد. پدرش از مذهب کاتولیک بیرون آمده بود و شخصی لاادری­گرا بود. مارسل می گفت که مادرش با وجود آنکه چیزی جز چند تصویر مبهم در ذهن او بجا نگذاشته، اما در تمام زندگی او حضور داشته وروحیه معنوی و روحانی مادر همچنان مارسل را تحت تاثیر قرار داد. او دنیای کودکی­اش را تحت شعاع مرگ مادرش و فشارهایی که نظام تعلیم و تربیت بر شخصیت او وارد می ساخت، «عالم برهوت» نامید. خشم ناشی از این نظام آموزشی که به قیمت آسیب زدن بر شخصیت آدمی بر موفقیت تاکید می ورزید، مارسل را به نوعی ایده­آلیسم تعدیل شده کشاند. اما جنگ جهانی اول ایده­آلیسم مارسل را فرو ریخت و مسیر فلسفی جدیدی در زندگی­اش شکل گرفت. او به دلیل فقدان سلامتی نتوانست وارد ارتش شود اما مأمور صلیب سرخ شد. کارش کسب اطلاعات از سربازان مجروح و مفقود در جنگ و ارتباط با خانواده­های آنها بود. شاید قرارگرفتن در چنین وضعیتی سبب شد تا او فلسفه ایده­آلیستی را برای مواجهه با سرشت مصیبت بار آدمی بی­کفایت بیابد. مارسل در ۱۹۲۹ به مذهب کاتولیک گروید. گرویدن او به مذهب کاتولیک بخشی از پیشرفت کلی اندیشه­اش بود و او را در این عقیده راسخ­تر ساخت که فیلسوف باید ایمان و امید را به عنوان داده­های تجربهء انسانی مدنظر قرار دهد.

مائو؛ زندگی و فلسفه

سارا ارمني

مائو درماه دسامبرسال 1893 بدنیا آمد و درسال 1976 درسن 83سالگی درگذشت. او نه تنها سیاست مدار و ایدئولوژیک حزب کمونیست بلکه پایه گذار جمهوری خلق چین نیزبود. وی فرزند یک روستایی بود که درسال 1918 معلم شد و بعدها به شغل کتابداری درکتابخانه پرداخت. او درسال 1921 عضو حزب کمونیست گردید و درسال 1928 رهبریک جنبش پارتیزانی کمونیستی درجنوب چین گردید. مائو میان سالهای 1924-1927 یکی ازفعالان جنبش دهقانی درچین بود. پیش ازاو، سون یاتسن، پزشک معروف، درسال 1912 آخرین قیصر چین راکنارزده و بعد ازاینکه اعلان جمهوری نمود، اصلاحاتی را آغازکرد، وبعد ازاینکه جنبش ناسیونالیستی چیان کایچک درسال 1949 شکست خورد و او به جزیره تایوان(فرمز) فرارکرد، کمونیستها درچین اعلان حکومتی جدید نمودند. مائو درسال 1945 رهبرکمیته مرکزی، و بین سالهای 1945-1959 رهبرسیاسی چین شد. پیاده روی طویل مائو و رنجبران بین راه، درسال 1934 تا مرز مغولستان، درسراسرچین ادامه داشت.

معرفی کتاب تخصصی : ترجمه انسان تک ساحتی One-Dimensional Man

 هربرت مارکوزه

کتاب «انسان تک ساحتی» که یکی از مهمترین آثار هربرت مارکوزه، فیلسوف و نظریه پرداز اجتماعی مکتب فرانکفورت، است که با ترجمه محسن مؤیدی در سال 1359 توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شده بود. پس از گذشت یک دهه از چاپ چهارم، این کتاب در شمارگان 2 هزار نسخه روانه بازار نشر شده است. مارکوزه به عنوان یکی از مؤثرترین اندیشمندان مکتب انتقادی، در کتاب «انسان تک ساحتى» که به سال 1964 به رشته تحریر درآورد، سلطه و استیلای تکنولوژهای مدرن بر انسان را به چالش می کشد و تک بعدی شدن خرد، جامعه و انسان را نتیجه منطقی مدرنیته در تمام ابعاد آن می داند؛ امری که «انسان تک ساحتی» را بازتولید می نماید. در ادامه خلاصه ای از این کتاب نیز درج شده است . 

 نظريه نظام سياسي «ولايت امت» یا انديشه سياسي محمد مهدي شمس الدين

تمدن امريكا و مكتب پيورتنيسم

حسن فراهاني

يكي از مفاد اعلاميه استقلال امريكا داشتن حق انديشه و باور و دين آزاد براي همه است. بنابراين، همه اديان و مذاهب الهي و غير الهي، حتي صهيونيسم، در امريكا، رسمي و قانوني است. حال اين سؤال مطرح مي‌شود كه آيا اين نوع آزادي در كشورهاي دين مدار مانند ايران قابل اجرا مي‌باشد يا خير؟ يكي از مفاد اعلاميه استقلال امريكا اين است كه دولت نبايد از مذهب خاصي به طور رسمي حمايت كند. بر اين اساس،‌ خواندن دعا و سرودهاي مذهبي در مدارس دولتي امريكا ممنوع است. راديو امريكا در برنامه «امريكا سرزمين آزادي و مذهب» چنين مي‌گويد: «ادارات دولتي مجاز نيستند ابراز عقيده مذهبي كارمندان را در محيط كار محدود كنند. توسل به چنين اقدامي، تبعيض قايل شدن و اقدامي غير قانوني است.»

معرفی اندیشمندان سیاسی : جان ديويي

گردآوری : وحید پرست تاش

جان دیویی یکی از معروفترین فیلسوفان امریکایی قرن بیستم و از پیشتازان پراگماتیسم است که آرای انقلابی‌اش در باب سرشت فلسفه، آموزش، جامعه و سیاست حرف و حدیثهای فراوانی را به وجود آورد. جان دیویی در روز بیستم اکتبر سال 1859 میلادی در شهر برلینگتون در ورمونت آمریکا به دنیا آمد. او پس طی مراحل تحصیلی مقدماتی وارد دانشگاه جان هاپگینز شد و در کنار تحصیل در رشته فلسفه به شغل آموزگاری در مدرسه نیز مشغول بود. جان دیویی در اول ژوئن سال 1952 میلادی دار فانی را وداع گفت.

John Dewey (October 20, 1859 – June 1, 1952) was an American philosopher, psychologist, and educational reformer whose ideas have been influential in education and social reform. Dewey, along with Charles Sanders Peirce and William James, is recognized as one of the founders of the philosophy of pragmatism and of functional psychology. He was a major representative of the progressive and progressive populist. philosophies of schooling during the first half of the 20th century in the USA.

معرفی اندیشمندان : ميشل فوکو (Michel Foucault)

ميشل فوکو در 15 اکتبر 1926 در پواتيه فرانسه و در خانواده ي بورژوا بدنيا آمد، تحصيلات مقدماتي خود را در مدارس محلي به پايان برد، در سال 1945 به پاريس رفت و در کلاس‌هاي آمادگي براي شرکت در آزمون ورودي"اکول نورمال سوپريور "شرکت کرد، و اين آغاز آشنايي فوکو با استادش ژان ايپوليت بود که بعدها تاثيربه سزايي برانديشه او گذاشت. فوکو در سال 1946 آزمون ورودي را با موفقيت پشت سر گذاشت، و در همين سال بود که براي چند ماهي به " حزب کمونيست فرانسه " (PEC) پيوست و دراکتبر سال بعد از آن جدا شد.

قانون از دیدگاه اسلام و غرب

از دیدگاه اسلام هم قانونگذاری باید به خداوند انتساب داشته باشد و هم متصدی اجرای قانون، یعنی، قانون را یا خداوند مستقیما و از طریق وحی بیان می کند - که آیات راجع به قوانین اجتماعی بیان کننده آنهاست - یا آن قوانین در بیانات پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام در تبیین و تفسیر آیات بیان شده که بخشی از سنت را تشکیل می دهند.بخشی از این قوانین همیشگی و ثابت و تغییر ناپذیرند و بخشی هم قوانین متغیر هستند که تابع شرایط زمانی و مکانی می باشند و در عصر غیبت اختیار تعیین آنها به کسانی داده شده که هم از نظر آشنایی به مکتب و هم از نظر تقوا و عدالت و هم از نظر آگاهی به مصالح جامعه به امام معصوم نزدیکتر هستند.در بخش اجرایی خداوند خود متصدی اجرا نیست و این کار باید توسط فردی انجام گیرد که مسؤول اجرای قانون باشد و آن شخص در درجه اول شخص پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و سپس امام معصوم علیه السلام و در درجه سوم کسی است که از طرف پیامبر و یا امام، به طور خاص و یا به طور عام، تعیین شده باشد.

Herbert Marcuse

مکتب فرانکفورت در فرهنگی کردن اندیشه و فرهنگی دیدن مسائل به لوکاچ و گرامشی مدیون است. نبردگاه مارکسیستی آنقدر در اقتصادی کردن تحلیل هایش پیش رفته بود که فرهنگ را به انزوا در ادبیات فکری سوق داده بود و حال آنکه انتقادی ها تقلیل گرایی ارتدوکسی را برنتافتند و با عریان نمایی سرمایه داری از زاویه و پارادایمی منفک نقشی دیگر در حوزه جامعه شناسی ایفا نمودند.

این مکتب با نام مردانی چون هورکهایمر، آدورنو، مارکوزه، اریک فروم و هابرماس شناخته می شود.اندیشمندانی که پوزیتوسیم، مارکسیم اقتصادی، ایدئولوژی، و حتی خود متد جامعه شناسی را به بوته نقد کشاندند.از منقدان و و متفکران بزرگ این مکتب هربرت مارکوزه است و یکی از شاهکارهای او انسان تک ساحتی می باشد.او یکی از لیدرهای مکتب فرانکفورت است ما که بدو لقب پیغمبری هم به جهت رهبری جنبش دانشجوی دهه 60 نیز داده اند یکی از نوشته های معروف مارکوزه کتاب انسان تک ساحتی می باشد کتابی که در آن تمام سعی نویسنده جهت برجسته کردن معایب و خلأهای جامعه سرمایه داری است.اساساً در این تلخیص سعی می شود تک ساحتی شدن را در عرصه های مختلف جامعه سرمایه داری تبیین و بررسی نماییم و آنچه را که در کتاب آمده است را با کمی دستکاری و تنقیح بازنویسی کنیم

هراكليتوس       (Heraclitus)

     480-540پ م

هراكليتوس از معروفترين فيلسوفان پيش از سقراطى است كه فلسفه او را بسيارى از فلاسفه بزرگ غرب مورد توجه قرار داده اند از آنجمله مىتوان به افلاطون هگل نيچه هايدگر و لنين اشاره كرد .هراكليتوس بيان مىكند كه هيچگاه نمىتوان در يك رودخانه دوبار پا گذاشت از اين جهت كه بار دوم رود تغيير كرده است و رود قبلى نيست و در ضمن ما هم شخص قبلى نيستيم كه پا در رودخانه گذاشته بوديم

طالس(Thales)

نخستين فيلسوف يونانى كه سعى در توصيف نظام طبيعت كرد طالس( Thales ) بود از طالس دست نوشته اى بجا نمانده است واطلاعات ما در باره او بيشتر از گفته هاى هرودت و به خصوص ارسطو است

میشل فوکو

در پانزدهم اکتبر 1926 در پوآتیه به دنیا آمد. لیسانس را در مدرسه وابسته به فرقه کاتولیک دریافت کرد. به دانشگاه سوربن رفت، در آنجا شاگرد ژان هیپولیت یکی از بزرگان عرصه هگل شناسی و ایده آلیست آلمانی و لویی آلتوسر از فیلسوفان چپ و مارکس شناسان نامی بود. فوکو همچنین توانسته است تاثیر بسزایی از متفکران و فلاسفه سَلف خود گرفته است. فوکو متاثر از: مارتین هایدیگر، کارل مارکس، فریدریش نیچه، ادموند هوسرل، زیگموند فروید، ژرژ باتای و مولو پنتی و همچنین از دو جریان و اتفاق مهم قرن که بر روی بسیاری از متفکران تاثیر گذاشت نباید غافل باشیم چه بسا فوکو هم از این قاعده مستثنی نبود. فوکو علی رغم اینکه بارها هم در سخنرانیها و هم در مصاحبه هایش بر تاثیر فلاسفه گذشته اش بر اندیشه خودش سخن رانده است و هایدگر، نیچه، فروید و ... را موثرترین متفکران در نظام فکری خودش دانسته است، اما فلسفه اش بسیار متفاوت و شاید سوی دیگری از تمام پروسه معرفت و انسانشناسی باشد که در گذشته مدرن غرب مطرح بوده است. مفاهیم دیرینه شناسی و تبارشناسی تا زمان فوکو اگر چه مطرح بود و ساحتی خاص را به خود اختصاص داده بود (مثلاً در اندیشه فریدریش نیچه) اما رویکردی اینگونه آن طور که فوکو پیشه خود ساخت مفهومی بدیع و تازه ای بود. چرا که انسان در آن بیش از هر چیزی دیگری اولویت داشت.

سياست به بيان خالق لوياتان

امروزه بيشترين شهرت توماس هابز، انديشمند قرن هفدهم ميلادي به خاطر فلسفه سياسي اي است که در اثرش به نام لوياتان (Leviathan) تجسم يافته است.

اساسا نهضت جديدي که پس از پايان سلطه فلسفه مدرسي يا اسکولاستيک در اروپا رفته رفته شکل مدرنيته سياسي به خود گرفت، مرهون شخصيت انگليسي توماس هابز است. اين شخصيت به شالوده اصلي مدرنيته سياسي مبني بر احترام به مالکيت شخصي، آزادي تجارت، آزادي مذهب و توجه به طبقه متوسط رسيد. هابز داراي شخصيت غيردوست داشتني و طرفدار حکومت استبدادي بود. در اين مقاله نويسنده به بررسي انواع حکومت، حق طبيعي و چگونگي تشکيل حکومت از نگاه هابز پرداخته است.

با توجه به مفهوم لغوي واژه امنيت و كاربرد تاريخي آن براي تمام جوامع و ملت ها و مفاهيمي كه در طول تاريخ از آن به جا مانده است، مي توان گفت كه مهمترين نياز امروزي هر جامعه و هر فرد انساني امنيت است. تامين امنيت مورد قبول، قوام و دوام حكومت هاي را در پي خواهد داشت. با بررسي تاريخي ظهور و سقوط دولت ها، امپراطوري هاي، قدرت ها و حتي ملت ها، متوجه خواهيم شد كه امنيت به عنوان ستون اصلي مطرح بوده و تاثير مطلقي بر دگرگوني هاي تاريخي داشته است. در گذر زمان تنها امنيت بوده كه به جوامع ثبات يا زوال بخشيده است. مباحث امنيتي در دوران جديد مدل هاي پيچيده اي به خود گرفته است. تمام اين مدل ها به سمتي هدايت مي شوند كه دورنمان امنيت جهاني را به جامعه بشري نشان مي دهد.

ديدگاههاى سياسى امام خمينى(ره) (در دوره اقامت در فرانسه)

ابراهيم طالبى دارابى

اشاره :

فلسفه سياسى انقلاب اسلامى ايران, با فلسفه سياسى امام(س) پيوندى ناگسستنى دارد; چرا كه اصول و آئين سياسى اش بر آرإ و انديشه هاى امام مبتنى است . قوام اين نظام سياسى به دوام انديشه هاى سياسى امام بازمى گردد . اينكه گفته مى شود;اين انقلاب, بى نام خمينى در هيچ كجاى جهان شناخته شده نمى باشد(1) ,به اين دليل است كه محتواى اين انقلاب, انديشه هاى اصيل و محكم امام است. بدين جهت, هرگاه محصول بنيادين اين انقلاب (كه به رهبرى امام خمينى(س) به پيروزى رسيده است; يعنى جمهورى اسلامى, از خصوصيات و ويژگيهاى اصلى و ماهيتى اش جدا گردد, در آن صورت, انقلاب از محتواى ذاتى و اساسى اش تهى شده است.

لیست مقالات برگزیده مجله دانشكده حقوق و علوم سياسي

در این لیست مقالات برگزیده ای از مجله دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران آورده شده برای مشاهده هر یک با فرمت PDF روی عنوان کلیک راست کرده و سپس گزینه Save Target As را انتخاب کنید .

ماهيت انسان و روابط بين‏الملل

دکتر محمد ستوده

مطالعه متون كلاسيك و جديد صاحب نظران علوم انسانى و سياسى نشان مى‏دهد كه بحث از انسان در كانون توجه آنها بوده است و اگر قلمرو سياست و روابط بين‏الملل را تحت تأثير انسان يا انسان‏ها در قالب دولت‏ها بدانيم نوع نگرش به ماهيت انسان باعث شكل‏گيرى ديدگاه‏هاى متفاوتى به پديده‏ها و مسائل بين‏المللى مى‏گردد. بررسى ضمير انسان در سه حالت لوح پاك، شرور يا تلفيقى از آنها به همراه تبيين رهيافت اسلامى در اين مقاله آمده است.

واژه‏هاى كليدى: انسان، روابط بين‏الملل.

پيشگامان حوزه علميه شيعه در مواجهه با فلسفه غرب

دکتر محمد فنائي اشکوري (عضو هيأت علمي مؤسسه امام خميني)

اين نوشتار در پي نشان دادن نحوه مواجهه عالمان شيعي معاصر با فلسفه غرب است. منظور از عالمان شيعي، عالماني هستند که از حوزه‌هاي علميه شيعه برخاسته‌اند. غرض، نشان دادن نقش حوزه‌هاي علميه در برخورد با فلسفه غرب است. بنابراين از دانشمندان و نويسندگان دانشگاهي و به طور کلي غير حوزوي در اين مقاله جز به طور گذرا بحثي نخواهد شد. عالمان ديني مورد بحث در اين مقاله نيز عالماني هستند که پيش از انقلاب اسلامي نشو و نما کردند و در اين بحث، پيشگام شمرده مي‌شوند. بنابراين، درباره نسل پس از انقلاب اسلامي حوزه علميه فقط به اشاراتي بسنده خواهد شد.

سيمون وي (Simone Weil)

لئواشتراوس و انديشه سياسي معاصر

سيد جواد ميرخليلي:
تفكر و انديشه همواره با انسان همراه بوده و هر جا كه جامعه و انسان وجود داشته، انديشه نيز جزو لاينفك آن بوده است .از ميان تعاريف گوناگون و گاه ابهام‌آميز از انديشه سياسي، فلسفه سياسي و ديگر گونه‌هاي تفكر سياسي، مي‌توان به فهمي كه لئو اشتراوس آن را براي ما بازمي‌نماياند، اشاره كرد.لئو اشتراوس (1973- 1899) از جمله مهم‌ترين فيلسوفان سياسي سده بيستم است كه فلسفه سياسي او از جامعيت خاصي برخوردار بوده و دوره‌هاي تاريخي كلاسيك، ميانه و مدرن را در بر گرفته است. آرا و انديشه‌هاي اين شرق شناس، در باب مفاهيم اساسي سياسي، به‌ويژه فلسفه سياسي، همواره براي علاقه‏مندان به مفاهيم سياسي، جذاب و خواندني بوده است. وي در رساله خود با نام «فلسفه سياسي چيست؟» به انواع مفاهيم بنيادين سياسي اشاره مي‌كند و آنها را چنين برمي‌شمارد: فلسفه سياسي، انديشه سياسي، نظريه سياسي، كلام سياسي و علوم سياسي.در اين نوشتار، قصد داريم تا به بررسي انواع مفاهيم سياسي از ديدگاه لئو اشتراوس بپردازيم كه البته، مي‌تواند كليد فهم ساير تعاريف متفكرين سياسي از اين مفاهيم اساسي عالم سياست تلقي شود و از همه مهم‌تر اينكه در آشفتگي و بحران معنايي اين مفاهيم در ايران معاصر نيز قطعاً سودمند خواهد بود.

مشاركت سياسي زنان

مقدمه

 مشاركت عبارت است از دخالت‌داوطلبانه، آگاهانه و همه‌جانبه در همه امور اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي افراد و تأثيرگذاري بر فرآيندهاي تصميم‌گيري در اين امور. مشاركت نه تنها رهيافت براي رسيدن به توسعه پايدار است، بلكه بنابراهميتي كه دارد خود بعنوان هدف توسعه محسوب مي‌شود. چون بدون مشاركت مردم در تمامي عرصه‌هاي فعاليت، توسعه امكان‌پذير يا حداقل پايدارنخواهد بود.در توسعه پايدار همه اقشار، طبقات و گروههاي مختلف سني و جنسي از جايگاه خاص برخوردارند زيرا تنها در صورت مشاركت مردم است كه برنامه‌ها و اقدامات توسعه براساس نيازهاي واقعي مردم پي‌ريزي مي شوند و چون به وسيله خود مردم تعريف و طراحي مي شوند، بنابر اين مورد حمايت آنها قرار داشته و پايدار خواهند ماند.

اندیشه سیاسی ملاصدرا

سید جواد میر خلیلی   

اشاره: ملاصدرا شیرازی(979 - 1045 يا 1050ق) از جمله برجسته‏ترين فلاسفه اسلامى(در عصر صفوى) و صاحب پرطرفدارترین مکتب فلسفی اسلامی، به نام حكمت متعاليه است. این نوشتار قصد دارد تا به مناسبت سالروز بزرگداشت فیلسوف توانای مسلمان، صدرالمتألهین به بررسی دیدگاه های گوناگونی که پیرامون امکان یا امتناع اندیشه سیاسی وی وجود دارد، بپردازد. به طور خلاصه می توان گفت که عده ای از محققین و صاحب نظران بر آنند که با طرح حکمت سیاسی متعالیه، دور جدیدی در اندیشه سیاسی شیعه آغاز شد که نشان دهنده چالش و نزاع بیش از پیش، میان سیاست دینی و نظم سلطانی بود و زمینه را برای تحقق علمی و عملی حکومت دینی، در ادوار بعدی فراهم کرد. در مقابل، برخی دیگر قائل به این هستند که ملاصدرا به عنوان مبدع حكمت متعاليه، آرايى در باب سياست و حكومت دارد؛ اما در آن حد نيست كه مجموعه‏اى بديع، جامع و مهم در باب سياست و حكومت تلقى شود. به زعم این عده، صدرالمتألهین، هیچ نکته جدیدی بر مباحث سیاسی فارابی و ابن سینا نیفزوده و برخی نیز مدعی این هستند که ملاصدرا صرفاً به بسط  مباحث مجمل و مبهم فارابی اکتفا کرده است.

امام خميني و سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران

 سيد جواد ميرخليلي

 چكيده

با توجه به اين مسئله مهم كه بخش اعظمي از سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران با آرمان هاي اسلامي و مفاهيم مكتبي آميخته شده است، امام خميني به منزله رهبر و ايدئولوگ اين حكومت، مباني نظري و اصول خاصي را براي سياست خارجي آن ارائه مي نمايند. از آن جا كه اين مباني و اصول از جايگاه خاصي برخوردارند؛ در اين مقاله، سعي مي شود تا به برخي از مهم ترين آموزه ها ، اصول و اهداف سياست خارجي از ديدگاه امام خميني با توجه به گفته ها و نوشته هاي ايشان اشاره گردد. هم چنين رابطة مباني، اصول و اهداف نيز مورد بررسي قرار مي گيرد.

واژه هاي كليدي: امام خميني، سياست خارجي، سياست خارجي جمهوري اسلامي، صدور انقلاب، استقلال.

عقل و عقلانيت در انديشه سياسى شيعه

مقدمه

مباحث عمده در انديشه هاى سياسى شيعه را مى توان در دو علم كلام و فقه جست وجو كرد. هر چند ((عقل)) به عنوان يكى از مهم ترين ابزارهاى شناخت در ((كلام)) مطرح است, اما در علم ((اصول فقه)) نيز كه ارتباط وثيقى با ((فقه)) دارد, در بخش مستقلى مورد مطالعه قرار مى گيرد. با اين كه در علم فقه, عقل يكى از چهار منبع كشف احكام است, اما به دلايلى ـ كه در ادامه بحث بررسى خواهد شد ـ كاربرد عملى آن بسيار كم يا نزديك به صفر است.بدون شك مى توان ادعا كرد كه فقه شيعه در فرآيند اجتهاد به اندازه زيادى بر فهم عرفى متكى بوده است. فهم عرفى, عقلانيت, سيره عقلا ـ و در وجهى محدودتر, سيره متشرعه ـ و در مواردى, مصلحت و استحسان و مولفه هايى از اين دست, موتور محركه اجتهاد شيعه است و از اين طريق پويايى آن تضمين مى گردد.

عصر روشنگرى (5)

   نويسنده: مسلم - نجفى 

روسو در جاى ديگر بين اراده كلى و اراده همگان فرق مى گذارد. اراده كلى تنها سود و بهره عمومى را كافى مى داند و خطاناپذير است اما دومى به بهره فردى نظر دارد و خطاپذير است و چيزى جز برآيند جمع اراده هاى جزئى نيست و اراده كلى را نمى توان به آسانى با بَرآيند اراده هاى جزئى كه به صورت بيش ترين آراء يا حتى همه آراء ابراز مى شود يكى دانست. از اين روى او وجود قانون گذار را ضرورى مى داند؛ چه اين كه بيش تر مردم هميشه نمى دانند خير حقيقى شان در چيست و نياز به روشنگرى دارند تا اراده كلى به طور كامل جلوه كند. به خلاف فرق و ناسانى كه روسو در اين جا ميان اراده كلى و اراده همگان مى گذارد اين ناسازگارى باقى است كه قانون گذار به دليل در اَمان نبودن از اشتباه چگونه مى تواند با همه روشنگريهايى كه براى اراده همگان ارائه مى كند اراده كلى اشتباه ناپذير را بيان كرده تصويب برساند. به گفته كاپلستون:

عصر روشنگرى (۴)

   نويسنده: مسلم - نجفى 

به طور كلى فيلسوفان پس از آن كه خودخواهى را واقعيت كلى و گزيرناپذير گرفتند همگى پذيرفتند كه درك لذّت برترين ارزش است و هر لذّتى تا زمانى كه زيانى براى جامعه و آن فرد نداشته باشد رواست.

در نقد اخلاق طبيعى مورد نظر روشنگرى مى توان گفت اغلب مردم نمى توانند و يا گرايشى ندارند كه عقل خويش را راهنماى خود قرار دهند. سطح برخوردارى مردم از عقل گوناگون است. افزون بر اين چه بسا انسانى كه با وجود بهره مندى از عقل و انديشه كافى انگيزه اى براى حرف شنوى از آن ندارد. بر مبناى روشنگرى همه دريافتهاى انسان تجربى و از راه حواس است نه ما قبل تجربى. بنابراين شخصيت انسان ساخته پرداخته و دستاورد خود اوست در حالى كه امروزه نمى توان انكار كرد كه بخشى از شخصيت انسان را امور ماقبل تجربى تشكيل مى دهند كه به طور طبيعى و فطرى در بشر نهاده شده است. عوامل ژنتيكى نيز سرايت دهنده بسيارى از ويژگيهاى روحى و جسمى در انسان به شمار مى آيند. همچنين بسيارى از وقتها عقل آدمى از انگيزه هاى قوى تر همچون لذّتهاى جسمانى و شهوانى اثر مى پذيرد. بنابراين يا عقل به عنوان ابزارى در خدمت كام جوييها و شهوتهاى او در مى آيد و يا از روى عمد به تعطيلى كشانده مى شود. كسانى مثل دالامبر كه مى گويند پاسخ همه پرسشهاى اخلاقى در دل ماست در واقع اعتراف به اين است كه بخشى از شخصيت ما پيش از دستاوردهاى تجربى شكل گرفته است و ناتمامى مبناى تجربه گرايى است كه ماترياليستهاى روشنگرى بر آن پا مى فشارند.

عصر روشنگرى (۳)

 نويسنده: مسلم - نجفى 

دفاعيات كليس

در برابر بروز انديشه هاى ضد دينى فيلسوفان روحانيان مسيحى با روشهاى گوناگون به مبارزه با آنان پرداختند. شمارى با روى آوردن به درشتيها و خشونتهاى پيشين هر كژراهه روى نسبت به آموزه هاى كليسا را سزاوارى كيفر از سوى دولت مى دانستند و شمارى با ردّ آن خشونتها با سلاح مبارزه فرهنگى يعنى قلم و بيان به رويارويى با روشنگرى و دفاع عقلانى از دين پرداختند؛ در مثل در فرانسه از سال 1715 تا 1789 نزديك به نهصد اثر در دفاع از مسيحيت منتشر شد كه نود اثر آن تنها در سال 1770 نشر يافته است. دينداران فرانسه در برابر هر يك كتاب مخالف مسيحيت و به دفاع از روشنگرى ده كتاب در رد آن منتشر كردند. كتاب (اثبات دين مسيحى با حقايق) (1722) از اوتويل و (نمايش طبيعت) (46 ـ 1739) از پلوش در هيجده جلد (نامه هاى انتقادى) (63 ـ 1755) ازگوشا در پانزده جلد و (فرهنگ ضد فلسفى) از ميول شاندون كه در سال 1767 هفت بار به چاپ رسيد. نمونه هايى از اين تلاش است.

نويسنده: مسلم - نجفى 

دئيسم انگليسى

دئيسم در انگلستان گونه گون است. گرايش اصلى اش اين است كه يك نظام عقلى پديد آورد و در نتيجه راز و مسائل ماوراء الطبيعى را از فضاى اين دين عقلانى بيرون مى برد و اين را با نور دانش ممكن مى داند. از اين روى شخصى مانند: تولند در (مسيحيّت بدون راز) (1697) بر اين باور است كه امر غيرعقلانى كه از حدّ فهم انسان بالاتر است مورد آگاهى ما قرار نمى گيرد و چون از چيستى امر غير عقلانى چيزى نمى دانيم سخن گفتن از هستى اش نيز ممكن نيست. وقتى هيچ يك از گزاره هاى چيزى را نمى توان شناخت از وجود آن هم نمى توان خاطر جمع بود. چيزى كه از هر جهت مرموز و بيرون از گنجايى فهم باشد براى دين نيز به اندازه دانش بيگانه است.

عصر روشنگرى (1) 

نويسنده: مسلم - نجفى 

در جهان غرب پاره اى از قرن‌ها با نشانى روشن نامگذارى و شناخته مى شوند؛ مانند قرن هفدهم با نام (عصر خرد) (The Age of Reason) و قرن نوزدهم با نام: (عصر ايدئولوژى)The Age of Idelogy)) و قرن هيجدهم با نام: (عصر روشنگرى)The Age of Enlightenment) گرچه ممكن است شهرت نامگذاري‌هاى ياد شده يكسان نبوده و نيز درباره آنها اتفاق نظر نباشد اما درباره قرن هيجدهم اين نامگذارى از شهرت و اهميت ويژه‌اى برخوردار است. شمارى عصر روشنگرى را (عصر خرد) نيز ناميده اند و اين دو تا اندازه اى هم معنى و هم مفهومند. با اين حال شمارى از مورّخان غربى (عصر خرد) را به هر دو قرن هفدهم و هيجدهم اطلاق مى كنند اما عصر روشنگرى را به دليل ويژگيهايى كه دارد تنها به قرن هيجدهم اختصاص مى دهند.

نويسنده: سيد حسین - نصر

منبع: کتاب - جوان مسلمان و دنياي تجدد

درك معنايي كه فلسفه در غرب دارد و نقشي كه در شكل دادن به تمدن جديد و به ويژه در شكل دادن به پديده‌اي ايفا كرده كه به مدرنيسم يا تجددطلبي مشهور است، براي جوان مسلمان و به واقع هر جواني كه در هر فرهنگ غيرديني ديگري رشد كرده باشد، در ابتدا دشوار است. همان طور كه پيشتر ديديم، در جهان اسلام، مثل هر جهان سنتي ديگري، فلسفه همواره با دين ربط و پيوند نزديك داشته است، لذا همواره «حكمت» خوانده مي‌شده و هرگز در پي مخالفت با حقايقي نبوده كه از سوي خداوند در سلك متون مقدسي نازل مي‌شده كه نزد مسلمين در مرتبه‌ي اول قرآن مجيد است و حديث به يك معني مكمل آن است. در غرب نيز مدتي طولاني وضع كمابيش مانند جهان اسلام بود. وقتي تمدن مسيحي بر غرب استيلا داشت فلسفه عميقاً با كلام مربوط و متحد بود و به مسايلي كه به واسطه‌ي نفس حضور وحي مطرح بود عنايت داشت. در اين دوران فلسفه در پي آن بود كه معناي ژرف‌تر پيام دين را توضيح بدهد و دركي عقلاني از جهاني تدارك كند كه در آن واقعيت ديني مسيحيت همواره و با قوت حاضر بود و ايمان نقشي اساسي و مركزي ايفا مي‌كرد. تنها از رنسانس به بعد و به خصوص پس از قرن يازدهم / هفدهم، يعني آغاز عصر جديد، بود كه نقش فلسفه در غرب به نحو قابل ملاحظه‌اي شروع به تغيير كرد.

ایمانوئل کانت که پس از ارسطو بزرگترین فیلسوف غربی محسوب می شود، در سال 1724 در کونیگسبرگ واقع در آلمان متولد شد. وی چهارمین فرزند از نه فرزند یک خانواده تهیدست بود. والدین او مردمانی ساده و معتقد به دین مسیح بودند.ایمانوئل در هشت سالگی توسط کشیشی که آثار استعداد را در او می دید، به مدرسه دینی کونیگسبرگ فرستاده شد. در آن مدرسه انضباط شدیدی حاکم و معلمان بسیار سختگیر بودند. به هر حال ایمانوئل توانست مدرسه را به پایان رسانده و به دانشگاه کونیگسبرگ وارد شود. پس از شش سال، از آن دانشگاه نیز فارغ التحصیل گردید، اما به دلیل عدم دستیابی به یک شغل دانشگاهی، ناگزیر شد به عنوان معلم سرخانه مشغول کار شود.

از ماكياولی تا جان لاک ( سیری در اندیشه سیاسی جدید )  قسمت دوم

محمدعلي - عليزاده / نقي - لطفي

يكي از تفاوتهاي اصولي تفكرات عصر جديد با دوره‌ي قبل، ويژگي انديشه سياسي در اين دوره است. مشكل اساسي انديشمندان عصر جديد برخورد با مقتصيات جامعه سنتي و قرون وسطايي بود. با پيشرفت طبقه متوسط تجاري و بازرگاني و تحول در ابعاد اقتصادي، اجتماعي ساخت سياسي نيز دگرگون شد و به صورت حركتي منظم در پاسخ به طبقه جديد عمل كرد. با توجه به اين كه در دوره قرون وسطي اقتصاد بشري به شكل اقتصاد كشاورزي و زمينداري بود، ساختمان دولت و سيستم حكومتي نيز به شكل فئودالي بود كه با واگذاري اختيارات به اشخاص و دادن امتيازات به آن‌ها قدرت شاه از بالا به پايين منتقل مي‌شد. در كنار اين سيستم، مسيحيت و بينش كليسايي نيز مطرح بود. در حالي كه در عصر جديد با رشد تجارت و بازرگاني و ظهور طبقه بورژوازي فروپاشي در ساخت اقتصاد فئودالي صورت پذيرفت و اين امر تغيير در ساخت سياسي حكومت را امري ضروري ساخت. پيدايش مكتب استبداد در پاسخ به چنين شرايطي شكل گرفت. از آنجا كه طبقه جديد براي عقب راندن فئودالها و كاهش قدرت كليسا براي وحدت بازار داخلي نيازمند يك قدرت برتر بود، به پادشاهان روي آورد تا با كمك آن‌ها به سركوب فئودالها و اشراف بپردازد.

از ماكياولی تا جان لاک ( سیری در اندیشه سیاسی جدید )  قسمت اول

محمدعلي - عليزاده / نقي - لطفي

يكي از تفاوتهاي اصولي تفكرات عصر جديد با دوره‌ي قبل، ويژگي انديشه سياسي در اين دوره است. مشكل اساسي انديشمندان عصر جديد برخورد با مقتصيات جامعه سنتي و قرون وسطايي بود. با پيشرفت طبقه متوسط تجاري و بازرگاني و تحول در ابعاد اقتصادي، اجتماعي ساخت سياسي نيز دگرگون شد و به صورت حركتي منظم در پاسخ به طبقه جديد عمل كرد. با توجه به اين كه در دوره قرون وسطي اقتصاد بشري به شكل اقتصاد كشاورزي و زمينداري بود، ساختمان دولت و سيستم حكومتي نيز به شكل فئودالي بود كه با واگذاري اختيارات به اشخاص و دادن امتيازات به آن‌ها قدرت شاه از بالا به پايين منتقل مي‌شد. در كنار اين سيستم، مسيحيت و بينش كليسايي نيز مطرح بود. در حالي كه در عصر جديد با رشد تجارت و بازرگاني و ظهور طبقه بورژوازي فروپاشي در ساخت اقتصاد فئودالي صورت پذيرفت و اين امر تغيير در ساخت سياسي حكومت را امري ضروري ساخت. پيدايش مكتب استبداد در پاسخ به چنين شرايطي شكل گرفت. از آنجا كه طبقه جديد براي عقب راندن فئودالها و كاهش قدرت كليسا براي وحدت بازار داخلي نيازمند يك قدرت برتر بود، به پادشاهان روي آورد تا با كمك آن‌ها به سركوب فئودالها و اشراف بپردازد.

هانا آرنت سياست و انقلاب

 محمد رضا مرادي طادي

 هانا آرنت فيلسوف اگزيستانسياليست آلماني در 1906 در شهر هاندر آلمان به دنيا آمد. سه ساله بود كه همراه خانواده به كويزنبرگ مهاجرت كرد. ابتدا در دانشگاه برلين الهيات مسيحي خواند، سپس به ماربورگ رفت و نزد هايدگر فلسفه آموخت. سالي سپري نشده بود كه رابطه شاگرد و استاد به عشق كشيد، اما آرنت سال بعد ]1925[ از هايدگر بريد و به هايدلبرگ رفت. آنجا به راهنمايي كارل ياسپرس پايان نامه دكترايش را تحت عنوان مفهوم محبت در انديشه سنت آگوستين به پايان برد.  با به قدرت رسيدن نازيسم، آرنت كه تباري يهودي داشت همراه تني چند از متفكرين ديگر از جمله والتر بنيامين به فرانسه گريخت، از آنجا به پرتغال و سپس به آمريكا مهاجرت كرد. در طي همين سالهاي رنج و گريز كتاب ريشه هاي توتاليتريانيسم را نگاشت كه در جست و جوي عناصري از مدرنيته بود كه در نظامهاي توتاليتر متبلور مي شد. در آمريكا تدريس كرد، نگاشت و در 4 دسامبر 1975 درگذشت.

     عمده آثار او عبارتند از ريشه هاي توتاليتريانيسم (1951)، وضع بشري (1958)، ميان گذشته و آينده (1961)، انقلاب (1963)، خشونت (1970)، بحرانهاي جمهوري (1972) و حيات ذهن (1978).

تاريخ انديشه ي سياسي در نهضت هاي انبيا

1. اديان الاهي و سياست امروزه تعاليم سياسي اديان بزرگي مانند مسيحيت و آيين يهود، عملاً از صحنه ي سياست در سطح ملي و بين المللي کنار گذارده شده اند و اگر در برخي از عرصه هاي سياسي جهان، نقشي به اديان و مذاهب سپرده شده است، تنها به خاطر بهره برداري از نفوذ معنوي آن ها در مسير اهداف و طرح هاي سياسي است، و همان طوري که در طول تاريخ بازيگران صحنه هاي سياست از همه ي وسايل و ابزار، براي رسيدن به قدرت استفاده مي کنند، در اين راستا، همواره از نفوذ اديان نيز بيش ترين سوء استفاده را برده اند.
اگر در تحولات سياسي جهان، نقشي براي مسيحيت و يا آيين يهود مشاهده مي شود، به خاطر آن است که کليسا و کنيسه در خدمت بازيگران سياست در عرصه بين الملل هستند. امروزه مسيحيان جهان، پس از يک دوران طولاني کشمکش تاريخي، سکولاريزم پذيرفته اند و يهوديان غير صهيونيست از سياست به دورند. در برابر اين واقعيت، جاي اين سؤال وجود دارد که آيا اين بيگانگي از سياست، جزئي از تعاليم اديان ياد شده و برخواسته ي از طبيعت آن ها است و يا مانند همه ي پديده هاي تاريخي که در برخورد با عوامل مختلف متحول مي شوند، پديده اي تاريخي و نشأت گرفته از علل و عوامل خاص خود است.

اسلام كلاسيك و اروپاي قرون وسطي؛ مقايسه فلسفه و فرهنگ سياسي

نويسنده: آنتوني بلاك

مترجمين: حامد مشكوري نجفي و محمدعلي مشكوري نجفي

مقدمة مترجم

شرايع گوناگون به تناسب اقتضاي مسائل ويژه زماني و مكاني هر قوم و طايفه به وجود آمده و بر اساس نيازها و شرايط خاص، دستورات و توصيه‌هاي ويژه‌اي را از طريق انبياي الهي بازگو كرده‌اند. اختلافاتي كه اكنون در شرايع مختلف ديده مي‌شود تا اندازه‌اي متأثر از تحولات و تطوراتي است كه بر اساس تحريفات و تغييرات تاريخي در اديان بروز كرده و در مواردي، ناشي از ماهيت اصلي هر شريعت است. البته اين موضوع، مسئله‌اي است قابل مطالعه كه بررسي و تحقيق مجزايي را مي‌طلبد، اما آن چه در اين نوشتار آمده است تفاوت‌هاي موجود در دو شريعت اسلام و مسيحيت در مقطع تاريخي قرون وسطي با قطع نظر از ريشه به وجود آمدن اين تمايزات است. ...

نگاهی به فلسفة سياسی ايمانوئل کانت

بهرام . م

 ترديدی نبايد داشت که کانت بيشترين تأثير را بر انديشة دوران جديد و بويژه در حوزه های گوناگون فلسفه مانند معرفت شناسی، فلسفة اخلاق (اتيک)، فلسفة زيبايی شناسی (استه تيک) و نيز فلسفة حق داشته است. اما آنچه که شايد جالب توجه باشد، ذکر اين نکته است که کانت علاوه بر آن، به عنوان فيلسوفی سياسی، دارای انديشه های درخشانی نيز در حوزة فلسفة سياسی است.

اندیشمندان سیاسی قرون وسطی

محمد جواد فرمانی

تروتسکی؛ ادیب، فیلسوف، سیاستمدار

درسال 1940 در کشور مکزیک جوانی بنام" رامون مرکاد" پیرمردی 60 ساله بنام داود برونشتاین را بدستور آمری با نام یوسف چوقاشویلی بقتل رساند. امروزه هرسه فرد فوق با نام های مستعار، فرانک جکسون، لئون تروتسکی، و یوسف استالین، درتاریخ مبارزات اجتماعی ثبت شده اند. آنزمان بعد ازحمله، اطرافیان تروتسکی، ضارب را دستگیر و به کتک کاری شدید او پرداختند، تروتسکی ولی ازآنان میخواهد که او را زنده تحویل پلیس دهند تا او نام آمراین سوء قصدرا افشاکند، و روزبعد، پیش ازمرگ، تروتسکی خطاب به اطرافیان میگوید که یه پیروزی انترناسیونالیسم پنجم، که ضداستالینیسم است، یقین دارد.

نصرت شاد