پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

آداب سنتی در تاریخ روابط خارجی ایران
صباح خسروي زاده
بررسی تاریخچه ­ی تشکیلات و آداب دیپلماتیک در تاریخ روابط خارجی ایران عنوان پژوهش حاضر است. روابط خارجی حکومت­ها با یکدیگر، لزوم برقراری یک سری ارگان­ها و تشریفات خاص را در خصوص مأمورین دیگر کشورها نمایان می­سازد. این تشکیلات هرچند ماحصل دوران قاجار و به خصوص دوره­ی ناصری است اما زمینه­های آن در دوره­های گذشته مشهود و مشخص می­باشد.

به طور معمول ریيس و کليه اعضای هيات‌های ديپلماتيك عنصر مطلوب يا (Persona Grata) می‌باشند. اما هر دولتي مي‌تواند ریيس يا عضو يك نمايندگي را به عنوان عنصر نامطلوب اعلان كند.به طور اصولي اعلان يك عضو ديپلماتيك به عنوان عنصر نامطلوب در مواردي بصورت علني اعلان مي‌گردد كه تنش هیي در روابط دو كشور وجود داشته باشد و رفتار غير ديپلماتيك يك عضو ديپلماتيك و يا غير ديپلماتيك يك نمايندگي به اين روند شدت بخشيده و به چنين عكس‌العملي منجر شده باشد.

پروتكل های اختیاری در روابط کنسولی

پروتكل اختياري مربوط به حل اجباري اختلافات و پروتكل اختياري مربوط به تحصيل تابعيت

دولت ها در اعمال قدرت حاكمه بر همه اشخاص و اموال واقع در قلمرو خود با رعايت موازين حقوق بين الملل و از مجاري قانون داخلي آزادي كامل دارند كه به صلاحيت تدوين و تصويب و اجراي قانون ملي تعبير مي شود. يكي از ابعاد اين صلاحيت ها صلاحيت اراضي و سرزميني است كه در داخل سرزمين اجرا مي گردد دولت ها براي حفظ و بقاء و تداوم الزامي روابط ديپلماتيك و کنسولی مجبور هستند تا استثناء بر اين اصل را پذيرفته و بعضي از اشخاص سياسي و اداري حكومت هاي بيگانه داخل قلمرو خود را از اجراي اين صلاحيت معاف كنند و به اين معافيت ها در قالب معاهدات بين المللي عينيت بخشيدند. قانونمند كردن اين استثنائات موضوع دو كنوانسيون بين المللي مانند كنوانسيون وين درباره روابط ديپلماتيك 18 آوريل 1961 ( فرودين 1340)  و نيز كنوانسيون وين راجع به روابط كنسولي 24 آوريل 1963 ( ارديبهشت 1342) مي باشد . در قسمت قبل ترجمه کامل کنوانسیون وین درباره روابط كنسولي را درج کردیم و اینک ترجمه دو پروتکل الحاقی آن را عیناْ جهت استفاده دانشجویان و علاقه مندان تقدیم می کنیم . این دو پروتکل عبارتند از :

پروتكل اختياري مربوط به حل اجباري اختلافات 1963

پروتكل اختياري مربوط به تحصيل تابعيت 1963

معاهده وين درباره روابط كنسولي

هيئت كنسولي شامل سر كنسول، كنسول، كنسوليار و نماينده كنسولي است. مأموران كنسولي مانند مأموران ديپلماتيك از مصونيت مطلق مدني و جزايي برخوردار نيستند بلكه در امور جزايي در صورت ارتكاب جرائم مهم قابل احضار، بازداشت و محاكمه هستند و در امور مدني صرفا براي اعمال حقوقي كه به عنوان نماينده و گارگزار دولت فرستنده انجام دادند مصون مي باشند بنابراين دعاوي حقوقي شخص ثالث عليه آنان براي مطالبه خسارت ناشي از تصادف وسيله نقليه مشمول آن مصونيت واقع نمي شود . بر این اساس در ذیل معاهده منعقد شده میان دولتها در خصوص مصونیت ها و امتیازات کنسولی در ۷۹ ماده  به حضورتان تقدیم می گردد .

ماده 1- تعاريف

1- در اين كنوانسيون معاني اصطلاحات زير به شرحي خواهد بود كه ذيلا تصريح شده است:
(الف)- اصطلاح پست كنسولي يعني سركنسولگري يا كنسولياري يا نمايندگي كنسولي.

 سفير جديد پس از تقدیم استوارنامه به ریيس كشور نامه‌اي خطاب شيخ السفرا و رؤسا نمايندگي‌هاي ديپلماتيك و سازمان هاي بين‌المللي مقيم ارسال و خبر تقديم استوارنامه خود را به آنان اعلام و ابراز علاقه مي‌نمايد روابط دوستي بين دو کشور و دو نمايندگي ادامه يابد.

سفير طي يادداشت مشابهي خطاب به وزارت امور خارجه محل و ساير وزارتخانه‌ها خبر تقديم استوارنامه را اعلام مي‌دارد و وزارت خارجه محل، بر اساس يادداشت نمايندگي ملاقات هاي لازم را با مقامات وزارت امور خارجه و ساير وزارت خانه‌ها و سازمان ها براي سفير تنظيم مي‌كند.

تشریفات دیپلماتیک 2:  تقديم استوار نامه

در این قسمت به دو موضوع می پردازیم :

الف: تقديم رونوشت استوارنامه به وزير امور خارجه

ب: مراسم تقديم استوارنامه به ریيس كشور

 بخش دوم: تقديم استوارنامه

سفير جديد پس از ورود در اولين روز كاري خود با تشريفات وزارت خارجه محل تماس گرفته و ضمن ملاقات با مدير كل تشريفات برای ديدار با وزير امور خارجه تقاضاي وقت ملاقات مي‌نمايد، در صورت حضور وزير خارجه، معمولاً در فرصت كوتاهي نسبت به تنظيم وقت ملاقات اقدام و طي آن سفير جديد رونوشت استوارنامه خود و نامه فراخواندگي سفير قبلي را به وزير خارجه تسليم مي‌نمايد.  در ملاقات با تشريفات محل، بطور معمول كتابچه مقررات تشريفاتي محل در اختيار سفير قرار مي‌گيرد و در خصوص چگونگي انجام مراسم تقديم استوارنامه و ساير مواردي كه رعايت آن ضروري است اطلاعاتي به سفير داده مي شود.

تشریفات دیپلماتیک ۱:برقراري روابط ديپلماتيك

بخش جدیدی به پایگاه تخصصی اینپا افزوده شد . در این بخش به تدریح مقالاتی را در خصوص آداب و تشریفات روابط دیپلماتیک برای علاقه مندان قرار می دهیم . این بخش به درخواست بسیاری از دوستان و مخاطبان به سایت افزوده شده است . امید واریم که مورد استفاده قرار گیرد . "( مدیر پایگاه : پرستاش ) 

بخش اول: برقراري روابط ديپلماتيك و تأسيس مأموريت ديپلماتيك

برقراري روابط ديپلماتيك بين كشورها از طريق ايجاد تماس هاي دوستانه و ابراز تمايل كشورها براي تأسيس روابط ديپلماتيك انجام مي‌گيرد.   سران كشورها، وزارت خارجه و مقامات ديپلماتيك دو كشور در ملاقات هاي حضوري در اجلاس‌هاي بين‌المللي و يا از طريق انجام مكاتبات رسمي تمايل خود را به برقراري روابط ديپلماتيك و متعاقب آن تأسيس مأموريت ديپلماتيك در كشورهاي يكديگر اعلام مي‌دارند، در هر حال برقراري روابط ديپلماتيك و ابراز تمايل طرفين به تأسيس نمايندگي در كشورهاي يكديگر نقطه آغاز فعاليت يك مأموريت ديپلماتيك مي‌باشد.

مديريت دانش و آموزش ديپلماتيک: رهيافت‌هاي جديد نهادهاي آموزشي

نوشته دیتریخ کاپلر

ترجمه و تلخیص: حمید زنگنه

 براي مدت‌ها اين تصور وجود داشت که ديپلمات بودن يک خصيصه ذاتي است و توليد ديپلمات از طريق آموزش ناممکن است. اين ديدگاه مبتني بر فقدان تمايز بين خصوصيات شخصي يک ديپلمات و دانش و مهارت‌هاي مورد نياز شغلي وي بود. اين در حالي است که يک ديپلمات براي اجراي مطلوب وظايف محوله نيازمند خصايص و کيفيت هايي است که بسياري از آنها از طريق آموزش حاصل مي‌شود. قبل از پرداختن به موضوع آموزش، تأمل در مورد اين خصايص و کيفيت‌هاي مورد نياز ضروري است.

حقوق ديپلماتيک و کنسولي

ترجمه فصل 17 کتاب حقوق بين الملل Brownlie مربوط به "حقوق ديپلماتيک و کنسولي"

 مترجم: مهرداد محمدي

 ديپلماسي به هر تمهيدي اطلاق مي گردد که کشور ها به واسطه ي آن در صدد برقراري روابط دو جانبه ، مراوده با يکديگر و يا پايه ريزي تعاملات سياسي و حقوقي با هم ( البته در هر مورد از طريق نهادهاي مجاز آن) بر مي آيند.ديپلماسي در اين مفهوم مي تواند ميان کشور هايي که در روابط خصمانه يا جنگ با هم به سر مي برند حاکم باشد اما اين مفهوم مي تواند به طور گسترده تر در ارتباطاتِ با اهداف دوستانه يا خصمانه حاکم باشد تا اشکال مادي مخاصمه ي اقتصادي و نظامي. ديپلماسي به شکل معمول آن متضمن تبادل ماموريت هاي دائم (يا شبه دائم) ديپلماتيک است ، و يا دست کم براي سازمانهايي چون سازمان ملل متحد و ديگر سازمان هاي بين الدولي مهم ، اعزام نمايندگي دائمي براي تحقق بخشيدن به عضويت آن ها ضرورت دارد. علاوه بر اين ها دسته هاي ديگري از قبيل ماموريت هاي ويژه يا ديپلماسي ad hoc ، و نيز نمايندگي دول نزد کنفرانس هاي ad hoc وجود دارند.