معرفي مراكز تخصصي : مرکز تحقیقات استراتژیک ( قسمت سوم )

مرکز تحقیقات استراتژیک دارای شش معاونت به شرح ذیل می‌باشد:

معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی ،  معاونت پژوهش‌های روابط بین‌الملل  ،‌ معاونت پژوهش‌های اقتصادی،معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی ، معاونت پژوهش‌های فقهی و حقوقی و معاونت اجرایی و اطلاع‌رسانی در این قسمت به معرفی معاونت پژوهش‌های روابط بین‌الملل می پردازیم :

معاونت پژوهش‌های روابط بین‌الملل

معاونت پژوهشهای بین‌الملل در زمینه تحقیقات راهبردی در خصوص موضوعات بین‌الملل فعالیت دارد.

ساختار :این معاونت دارای 5 گروه مطالعاتی به شرح ذیل می‌باشد:
– گروه مطالعات دموکراسی و حقوق بشر
– گروه مطالعات امنیت بین‌الملل و تروریسم
– گروه مطالعات خلع سلاح
– گروه مطالعات سازمان‌های بین‌المللی
– گروه مطالعات توسعه پایدار و محیط زیست

این معاونت دارای 5 گروه پژوهشی به شرح ذیل می‌باشد:

Ø     گروه امنیت بین‌الملل و تروریسم

 مدیر گروه: کابک خبیری

اهداف :

هدف از بررسی پدیده تروریسم و مطالعات امنیتی در کنار دیگر موضوعات روابط بین‌المللی عبارت است از:

* زمینه‌سازی برای حفظ و ارتقای هنجارها و ارزش‌های اصلی نظام

* تلاش جهت رصد نمودن و تحلیل روندهای سیاسی عمده بین‌المللی و منطقه‌ای که ممکن است بر امنیت جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار باشد.

* تلاش جهت تسهیل مشارکت فعال و تعامل نظام جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای در راستای تأمین و ارتقای منافع و امنیت ملی کشور.

با در نظر گرفتن محدودیت‌ها، فرصت‌ها و فشارها، دستیابی به تمامی این موارد نیازمند شناخت نیروهای وارده بر و رفتار نظام در واکنش به این نیروها در جهت تأمین و کسب منافع عالی است که همواره یکی از دغدغه‌های اصلی نظریه‌پردازان و تصمیم‌سازان نظام بوده است. در این زمان که جمهوری اسلامی ایران با محیط‌های امنیتی متنوعی در پیرامون و در سطح بین‌المللی مواجه است، کنش و واکنش جمهوری اسلامی ایران در جهت تأمین منافع ملی خود هم از اهمیت بیشتیری برخوردار است و هم ماهیتاً امری دشوارتر است.

بر این اساس، مطالعات تروریسم چندین محور را در دستور کار خود قرار می‌دهد:

* بالا بردن توان عملی در هر حوزه جمع‌آوری و پردازش اطلاعات، به گونه‌ای که مناسب با نوع تهدیدات فعال کنونی و یا آینده باشد

* نظریه‌پرداری در مواردی که به طراحی سیاست‌هایی که بتواند تأمین امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی را تسهیل کند.

* رصد نمودن تحولات عمده سیاسی در سطح ائتلاف‌های بزرگ تعیین استانداردهای بین‌المللی و ارائه راهکارهای مناسب برای جمهوری اسلامی ایران

* تلاش برای دستیابی به سازوکارهای مشخص در خصوص اهداف، امنیت ملی و استراتژی امنیت ملی.

وظایف :

1. بررسی محیط امنیت بین‌المللی

1-1. بررسی روندهای موجود در امنیت بین‌المللی و تروریسم

2-1. توصیف کلیات و وضعیت عمومی روندهای موجود

3-1. ارائه شمای کلی از تهدیدات، فرصت‌ها و ساختارهای تأثیرگذار بر مسائل عمده در حوزه ذکرشده

2. بررسی توانمندی، ساختار قدرت و اقدامات جمهوری اسلامی ایران در تعامل با موارد موجود در محور یک

1-2. بررسی شاخصه‌های قدرت ملی، تهدیدات و آسیب‌پذیری‌ها

2-2. بررسی شاخصه‌های زیرملی و بازیگران و ساختارهای محیط داخلی

3-2. بررسی چرخه تعامل قدرت در محیط داخلی (روندهای تصمیم‌سازی، عناصر مؤثر در تصمیم‌سازی و اقدامات تصمیمات)

4-2. بررسی جهت‌گیری‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی ایران در مواجه با روندهای موجود

5-2. بررسی شرایط نفوذ قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در محیط داخلی و پیرامونی

3. بررسی ساختارهای رسمی و غیررسمی موجود در ارتباط با مسائل امنیت بین‌المللی و تروریسم

1-3. بررسی استراتژی‌های امنیت ملی کشورهای تأثیرگذار بر روندهای بین‌المللی

2-3. رفتارشناسی کشورها در عرصه امنیت بین‌المللی، اتحادها و ائتلاف‌ها

3-3. بررسی سازمان‌ها، گروه‌ها، تشکیلات، اتحادیه‌ها و افراد مؤثر در حوزه مورد بحث (رسمی و غیررسمی)، سازوکارهای اعمال قدرت در درون آنها و ارتباط آنان با واحدهای رسمی.

4-3. جایگاه‌شناسی جمهوری اسلامی ایران در محیط بین‌الملی و در حد بازیگری

5-3. بررسی عملکرد سازمان‌های اطلاعاتی و تروریستی و امنیتی در محیط بین‌المللی

 

4. آینده‌نگری و بررسی منافع ملی جمهوری اسلامی ایران با توجه به روندهای موجود

و بررسی نسبت دوری و نزدیکی آنان به اهداف ملی

1-4. گردآوری و تحلیل اطلاعات

2-4. سناریوسازی و ایجاد راهکارهای گوناگون برای مقابله با تهدیدات و تأثیرگذاری بر روندهای پیش رو

Ø     گروه خلع سلاح

مدیر گروه: دکتر رحمان قهرمانپور

اهداف و وظایف :

مأموریت اصلی گروه خلع سلاح شناسایی روندهای موجود و در حال ظهور در حوزه کنترل تسلیحاتی ـ عدم اشاعه و مطالعه پیامدهای آنها بر جایگاه جمهوری اسلامی ایران در نظام بین‌الملل و نیز تبیین سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلع سلاح و عدم اشاعه می‌باشد. گروه خلع سلاح به حوزه‌های حقوق بین‌الملل خلع سلاح، رقابت‌های تسلیحاتی میان قدرت‌های بزرگ و به طور مشخص امریکا و روسیه و چین، تغییر در دکترین‌ها و استراتژی‌های نظامی قدرت‌های بزرگ و مشابه اینها علاقمند وبده و برای تحقق هدف فوق، مداوماً این موضوعات را رصد نموده و پروژه‌های مطالعاتی مختلف را تبیین و اجرا می‌کند.

در کنار اینها گزارش‌های راهبردی و مقالات پژوهشنامه خلع سلاح به مطالعه روندهای کوتاه‌مدت و نیز روندهای در حال ظهور در زمینه کنترل تسلیحات وعدم اشاعه می‌پردازند. حلقه اتصال‌دهنده این مطالعات ارزیابی تأثیرات آنها بر موقعیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران و سیاست‌های خلع سلاح و عدم اشاعه آن می‌باشد.

این گروه روند تحولات مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را به صورت مستمر پیگیری و در این زمینه پیشنهادات خود را در قالب گزارش‌های راهبردی ارائه می‌نماید.

Ø     گروه دموکراسی و حقوق بشر

مدیر گروه: دکتر محمود رضا گلشن پژوه

حوزه مطالعات تخصصی: مسائل سازمانهای غیردولتی

اهداف :

گروه دموکراسی و حقوق بشر تلاش دارد با رصد و بررسی مهم‌ترین روندها و تحولات حقوق بشری در سطح جهان و سازمان‌های بین‌المللی، در حد امکان مخاطبان خویش را با این دیدگاه‌ها آشنا نماید. به‌علاوه این گروه تلاش می‌نماید مسئولان امر را نیز در جریان تحولات مرتبط با تصویر حقوق بشری جمهوری اسلامی در خارج از کشور قرار داده و راهکارهایی جهت حفظ منافع ملی کشور پیشنهاد کند.

Ø     گروه سازمان‌های بین‌المللی

مدیر گروه:دکتر سید علی طباطبایی

اهداف :

روابط بین‌المللی در ابتدای قرن 21، بیش از پیش پیچیده و درهم‌تنیده شده است. این پیچیدگی و درهم‌تنیدگی شرایط دشواری را برای توصیف، تحلیل، تبیین و پیش‌بینی پدیده‌هاو تجویز راهکارهای بهینه برای مدیریت بهتر مسائل نظام بین‌المللی پدید آورده است.

برای درک عمیق تعاملات صحنه روابط بین‌الملل باید فضای بازی، قواعد بازی، بازی بازیگران و بازیگران تأثیرگذار نظام بین‌المللی را کاملاً شناخت. سازمان‌های بین‌المللی سازمان‌هایی هستند که در قرن 19 به وجود آمدند، در قرن بیستم گسترش یافتند و در قرن 21 تبدیل به بازیگران مهمی گردیده‌اند که در کلیه تعاملات و تحولات جهانی دارای تأثیر مستقیم و غیرمستقیم می‌باشند. بنابراین شناخت و درک عمیق از سازوکار کنش سازمان‌های بین‌المللی و روندهای تأثیرگذار و تأثیرپذیر از آن یک الزام اجتناب‌ناپذیر در عرصه روابط بین‌الملل می‌باشد.

همچنین نظر به سابقه تاریخی تعامل ایران با سازمان‌های بین‌المللی و شرایط ژئوپلیتیکی ویژه ایران که تعامل با سازمان‌های بین‌المللی را الزامی می‌کند، گروه سازمان‌های بین‌المللی مرکز تحقیقات استراتژیک در راستای دستیابی به فهم و شناخت بیشتر از کارکرد، روندها و اهداف سازمان‌های بین‌المللی و نوع تعامل ایران و ارتقای جایگاه ایران در سازمان‌های بین‌المللی در محورهای زیر فعالیت می‌نماید:

1. شناخت علمی از جایگاه و کارکرد سازمان‌های بین‌المللی

2. بررسی روندهای جدید در سازمان‌های بین‌المللی    

3. چگونگی ارتقای جایگاه ایران در سازمان‌های بین‌المللی

4. هدف‌گذاری و تعیین اولویت‌های ایران در تعامل با سازمان‌های بین‌المللی

5. تحولات روابط ایران با سازمان‌های بین‌المللی

6. کارکرد تحولات و اهداف سازمان ملل متحد و آژانس‌های تخصصی آن

7. بررسی تحولات واکنش‌های سازمان‌های بین‌المللی مهم مانند اتحادیه اروپا، ناتو، سازمان همکاری شانگهای، سازمان کنفرانس اسلامی، جنبش عدم تعهد، شورای همکاری خلیج فارس و...

Ø     گروه توسعه پایدار و محیط زیست

مدیر گروه:دکتر صدیقه ببران

اهداف :

 

* اطلاع‌رسانی به تصمیم‌گیران و علاقه‌مندان به موضوع محیط زیست از روند سریع و نو مباحث زیست‌محیطی در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی؛

* ایجاد زمینه برای تحلیل مقایسه‌ای وضعیت محیط زیست و توسعه پایدار در ایران و سایر کشورهای منطقه و جهان به منظور بررسی و احتمالاً تجدیدنظر در روش‌های اقدام جهت دسترسی به اهداف از پیش تعیین‌شده؛

* ارائه تحلیل از نقش مناسبات زیست‌محیطی ایران در پیشبرد منافع و مصالح ملی در سطح منطقه و جهان؛

* ارائه تحلیل از نقش جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌ه و کنفرانس‌های بین‌المللی مرتبط با محیط زیست و چگونگی تأثیرگذاری بر روند تصمیم‌سازی‌های جهانی در این خصوص؛

* زمینه‌سازی برای طراحی سیاست‌ها و ورود راهبردهای زیست‌محیطی مناسب در تصمیم‌ها و برنامه‌های کلان کشور؛

* ایجاد انگیزه برای نیل به اجماع عمومی در بین سیاست‌گذاران در مواجهه با مسائل زیست‌محیطی و زمینه‌سازی برای دستیابی به سازوکارهای مشخص محیط زیستی در جهت تأمین منافع ملی.

انتشارات دوره‌ای این معاونت شامل پژوهشنامه و گزارش راهبردی می‌باشد.

ادامه دارد ...