زندگينامه سيد عبدالعزيز حکيم و عمار حکیم
 

سيدعبدالعزيزحکيم در سال 1949 ميلادي در نجف اشرف در خانواده مرجعيت متولد شد. پدر ايشان مرجع بزرگوار تقليد آيت‌الله العظمي سيدمحسن حکيم بودند. ده برادر و چهار خواهر، فرزندان اين خانواده را تشکيل مي ‌دادند.

‌هفت برادر ايشان را رژيم بعث عراق به شهادت رساند، همه برادران وي روحاني بودند و چند تن از آنان به درجه اجتهاد و مرجعيت نيز نائل آمدند.

سيد عبدالعزيز حکيم با دختر آيت الله محمد هادي صدر ازدواج کرد و داراي دو دختر و دو پسر به نام هاي محسن و عمار حکيم است.

وي از شاگردان درس خارج آيت الله شهيد سيد محمدباقر صدر بودند که اواخر دهه 70 ميلادي نقش مهمي را در فعاليت‌هاي ضد رژيم بعث عراق ايفا کردند.

سيدعبدالعزيز حکيم پس از صدور فتواي مبارزه مسلحانه عليه صدام که توسط آيت‌الله صدر صادر شد اقدام به تاسيس جنبش مجاهدين عراقي که بعدا پايه تشکيل سپاه بدر شد، کرد. اين جنبش از نخستين سازمان‌هاي مسلحانه عليه رژيم صدام بود.

سيدعبدالعزيزحکيم که پيش از فوت يکي از مسئولان بلندپايه دولت عراق محسوب مي شد در آذرسال 1381 تا زمان سرنگوني صدام (آوريل سال 2003ميلادي) در ايران بود و ارتباط تنگاتنگي با مسئولان جمهوري اسلامي ايران داشت.

خروج از عراق

پس از شهادت آيت الله محمدباقر صدر و تشديد اقدامات صدام عليه شيعيان سيدعبدالعزيز حکيم راهي سوريه شد. سوريه جايي بود که مي ‌توانست مرکز فرماندهي و هدايت عمليات عليه رژيم بعث باشد.

اواخر سال 1359 پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، ايشان به همراه برادر خود شهيد ‌محمدباقر حکيم به ايران آمدند و همراه عده ديگري از علماي عراقي، سازمان «جماعت ‌العلما» را تاسيس کردند. با گسترش فعاليت اين جماعت، دفتر انقلاب اسلامي عراق تشکيل و پس از آن در سال 1361 شمسي مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق تاسيس شد که عبدالعزيز حکيم يکي از پايه‌گذاران آن بود.

علت تبديل جماعت العلما به مجلس اعلا نياز به گسترش تشکيلات و کار سياسي و ايجاد ابزار اجرايي جهت ادامه فعاليت‌ها بود. مجلس اعلا پوشش سياسي فعاليت معارضان اسلامگراي عراقي بود. وي در اين مجلس به عضويت شوراي مرکزي آن درآمد و در طول دوران حيات اين مجلس تاکنون مسئوليت‌هاي اجرايي روابط خارجي و رياست دفتر جهادي را که کار سازماندهي و پشتيباني گروه‌هاي پراکنده عراقي را در داخل خاک عراق داشت، برعهده داشتند.

تحولات پس از سقوط صدام

بعد از سقوط صدام، شهيد سيد محمدباقر حکيم عازم نجف شد و سيد عبدالعزيزحکيم به بغداد رفت تا در جريان کارهاي سياسي- اجرايي تشکيل دولت ملي عراق قرار گيرد.

در آن زمان شوراي حکومتي عراق براي ايستادگي در برابر نظرات آمريکا وحاکميت کامل آن بر عراق تشکيل شد.

در تاريخ 29 اوت 2003 متاسفانه شهيد محمدباقر حکيم، رئيس وقت مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق در نجف اشرف به شهادت رسيد. چند روز بعد با اجماع نظر اعضاي شوراي مرکزي و باتوجه به اساسنامه مجلس اعلا سيد عبدالعزيز حکيم به رياست اين مجلس انتخاب شد و از آنجا که ديگر مشي مسلحانه و انقلابي براي ادامه کار در عراق ضرورتي نداشت نام اين مجلس به مجلس اعلاي اسلامي عراق تغيير کرد.

سيد عبدالعزيز حکيم پس از کسب رياست مجلس اعلا، رئيس شوراي حکومتي عراق و سپس رئيس ائتلاف يکپارچه عراق (شامل مجموعه شيعيان) شد. پس از آن در تدوين قانون اساسي عراق، تشکيل دولت‌ ملي و تاييد برنامه‌هاي اياد علاوي،‌ جعفري و نوري المالکي و تسريع در روند سياسي تشکيل حکومت و تثبيت مباني ارزشي و اسلامي آن نقش بارزي ايفا کرد.

تلاش براي انهدام منافقين در عراق

سيدعبدالعزيز حکيم در مدت 21 سال حضور مستمر در ايران، ارتباط تنگاتنگي با مسئولان جمهوري اسلامي به ويژه امام خميني (ره) و مقام معظم رهبري داشت. وي در راستاي حل مشکلات ايران و عراق و کل منطقه موضوع گفتگوي بين ايران و آمريکا را مطرح و پيگيري کرد. طرح استراتژي هم‌پيماني منطقه‌اي و ايجاد نظام هوشمند و نوين امنيت منطقه‌اي که در برگيرنده ساير کشورها به ويژه ايران که به عنوان بزرگترين و قدرتمندترين کشور همسايه عراق جايگاه ويژه‌اي دارد، از طرح‌هاي ايشان بود.

تلاش‌هاي دولت و پارلمان عراق در راستاي توسعه سياسي، فرهنگي و اقتصادي با ايران و مبارزه قاطع با سازمان تروريستي منافقين از ديگر قدم‌هاي مثبت ايشان محسوب مي‌شود. در 9 دسامبر سال 2003 شاهد صدور فرمان 128 شوراي حکومتي عراق در ضرورت طرد گروهک منافقين و پلمب دفاتر و مصادره اموال منقول و غير منقول آنها بوديم.

علت فوت و یا شهادت ایشان

علت مرگ ایشان را اطباء و پزشکان، سرطان ریه ای اعلام کرده اند که ناشی از یک پدیده خارجی بوده است و طبق اخبار تایید نشده ، چند سال پیش در یکی از ملاقات هایی که با سران برخی کشورهای منطقه داشته، در جریان ملاقات حضوری با آن شخص ، در پذیرایی مختصری، مسموم شده و از آن زمان تا کنون همواره تحت مداوا بوده است و بدینسان آخرین بازمانده از فرزندان آیة الله العظمی سید محسن حکیم (ره) نیز به شهادت رسیده است.
در واقع برخي منابع خبري گزارش هايي منتشر مي كنند كه احتمال مسموميت وي در سفر سال ‏2007‏ به اردن را تقويت مي كند‏.‏
آبان ماه ‏1387‏ در پي اعلام خبر بيماري سرطان ريه و مثانه از نوع حاد سيدعبدالعزيز حكيم، پايگاه خبري حوارات عراق فاش كرده بود كه دكتر سامر جرجيس پزشك متخصص عراقي الاصل مقيم آمريكا و معالج سيدعبدالعزيز حكيم و همچنين پزشك متخصص او در ايران، مسموم شدن حكيم را تاييد كرده اند‏.
براساس اين خبر، حكيم به سامر جرجيس گفته بود در ضيافت عبدالله دوم شاه اردن كه در جريان سفر به امان در اواسط سال ‏2007‏ انجام شد، با تعارف شاه اردن، قهوه نوشيد، اما پس از گذشت دو ساعت و نيم از نوشيدن قهوه، درد شديدي در معده خود احساس كرد‏.
پزشك حكيم در ايران اعلام كرده بود كه پس از آزمايش هاي پزشكي، ثابت شد كه وي هدف تلاش ترور با ماده تاليوم قرار گرفته است‏.
نكته قابل توجه اينكه اين ماده فقط از سوي رژيم سابق عراق براي ترور مخالفانش استفاده مي شد و ظاهرا اردن هم بعدها به اين مواد مجهز شد تا مخالفان صدام را به هنگام سفر به اردن يا سكونت در اين كشور با اين ماده سمي از ميان بردارد‏.‏ البته اين خبر در آن روز با تكذيب دفتر مجلس اعلاي اسلامي عراق در تهران مواجه شد‏.
اينكه چرا دفتر مجلس اعلاي اسلامي عراق در آن زمان اين خبر را تكذيب كرد، به درستي مشخص نيست، ولي برخي منابع احتمال مي دهند كه مجلس اعلا براساس يكسري محظورات آن را تكذيب كرده است‏.
اردن طي سال هاي گذشته بارها سياست ضد شيعي در پيش گرفته و حتي برخي منابع معتقدند كه عوامل سلفي اين كشور پشت پرده انفجارهاي خونيني هستند كه در عراق به وقوع مي پيوندد‏.‏ عبدالله دوم پادشاه اردن اولين كسي بود كه بعد از سقوط صدام موضوع تهديد ‏-‏هلال شيعي‏- در منطقه را مطرح كرد‏.‏ اردن، يك بار ديگر در جريان ترور نافرجام خالد مشعل در دهه ‏1980‏، سعي داشت سناريوي مشابهي را اجرا كند‏.‏

آخرین سفر

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین سید عبدالعزیز حکیم که برای درمان سرطان ریه به صورت دوره ای به ایران مسافرت می کرد سرانجام ساعت دو سی و پنج دقیقه بعد از ظهر چهارشنبه چهارم شهریور ماه 1388دعوت حق را لبیک گفت.

بازتاب گسترده خبر درگذشت سيد عبدالعزيز حكيم در شبكه‌هاي عرب زبان


شبكه‌هاي تلويزيوني عرب‌زبان با قطع برنامه‌هاي عادي خود خبر درگذشت سيد عبدالعزيز حكيم رئيس مجلس اعلاي اسلامي عراق را به طور گسترده پوشش دادند.
شبكه‌هاي تلويزيوني الفرات، المنار، العالم، الجزيره، العراقيه، آفاق وابسته به حزب الدعوه، بلادي متعلق به "ابراهيم جعفري " نخست وزير سابق عراق، المسار وابسته به حزب الدعوه شاخه عراق با اعلام خبر رحلت سيدعبدالعزيز حكيم بخش‌هاي از زندگينامه پربار ايشان را پخش كردند.
اين شبكه‌ها زندگينامه رئيس مجلس اعلاي اسلامي عراق را از بدو تولد تا دوران كودكي، نوجواني و جواني و مسير مبارزاتي و جهادي ايشان با رژيم بعث صدام و پس از سرنگوني اين رژيم را پخش كردند و به تشريح اقدامات سيد عبدالعزيز براي ساختن عراق جديد پرداختند.
سيد عبدالعزيز حکيم مظلومانه زيست
جانشين رييس مجلس اعلاي اسلامي در عراق "سيد عمار حکيم" روز جمعه 6 شهریور 1388 دو روز پس از درگذشت مرحوم سيد عبدالعزيز حکيم در جمع نمازگزاران در مسجد تاريخي و مقدس " براثا " در بغداد گفت: "اکنون که سيد حکيم به ديار باقي شتافته مي گويم که سيد عبدالعزيز حکيم هيچ گاه به دنبال جايگاه سياسي براي خود نبود و حتي هنگامي که رئيس فراکسيون ائتلاف يکپارچه ملي شد اين پست فاقد هرگونه امتياز رياستي بود."
وي ادامه داد که اعضاي ائتلاف يکپارچه ملي صرفا به خاطر جايگاه معنوي سيد حکيم و اين که ايشان فرزند آيت الله العظمي سيد محسن حکيم هستند و به احترام ايشان او را براي اين پست برگزيدند و اين پست تنها ارزش نمادين و معنوي داشت.
جانشين رئيس فقيد مجلس اعلاي اسلامي در عراق اضافه کرد که عبدالعزيز حکيم براي خود چيزي نمي خواست بلکه او همواره مدافع حقوق ملت عراق بود.
وي افزود به او تهمت زدند که املاک و مستغلات و چنين و چنان دارد اما اکنون که او در ميان ما نيست من فاش مي کنم که او براي خود چيزي نداشت و ساده زيست بود و روي زمين مي نشست و براي فرزندانش چيزي جز خط مشي دين و اسلام چيزي به جاي نگذاشته است.
سيد عمار حکيم گفت: اگر مردم او را در هنگام استقبال از شخصيت ها و سفراي کشورها و رهبران جهان روي صندلي هاي آنچناني و اتاق مجلل مي ديدند به اين خاطر بود که در برابر خارجي ها، رهبران ما معزز و مکرم ديده شوند زيرا خارجي ها با ساده زيستي و زندگي پرهيزکارانه بيگانه هستند.
وي عبدالعزيز حکيم را مدافع ملت عراق در برابر بيگانگان ذکر کرد و گفت: در بسياري از جلسه هاي غير علني با بيگانگان در دفاع از حقوق ملت عراق عليه آنها فرياد مي زد و حتي آنها او را تهديد مي کردند اما او به خاطر اعتقاد و ايماني که داشت به اين تهديدها بي اعتنا بود.
وي اضافه کرد: افتخار مي کنيم که خانواده آل حکيم جزو خانواده هاي شهداي عراق هستند و 63 شهيد در راه عراق تقديم کردند که در بين آنها نخبگان، علماي دين، شخصيت ها و حتي زنان نيز وجود دارند.
سيد عمار حکيم سپس به ذکر آخرين روزهاي زندگي سيدعبدالعزيز حکيم اشاره کرد که با ابراز احساسات نمازگزاران مواجه شد.
وي تاکيد کرد که سيد عبدالعزيز حکيم لحظه اي از نماز شب فارغ نبود و حتي وقتي روي بستر بيماري بود و قادر به حرکت نبود بر نماز شب اصرار مي ورزيد و اين اواخر که بيماري بر او شدت گرفته بود از اطرافيان خود مي خواست براي او دعا بخوانند و او گوش مي داد و گريه مي کرد.
سيد عمار حکيم ادامه داد: من شخصا در آخرين لحظات زندگي اش دعا براي ايشان مي خواندم از جمله زيارت عاشورا و وقتي به زيارت امين الله (زيارت حضرت اميرالمومنان علي "ع") رسيدم و آخرين عبارت را از زيارت به اتمام رساندم او در کمال آرامش و وقار جان باخت امري که حتي پزشکان را نيز مات و مبهوت کرد.
وي با اشاره به تلاش سيد حکيم براي تشکيل مجدد ائتلاف جديد ملي عراق گفت: در روز اعلام تشکيلات جديد ائتلاف ملي (دوشنبه هفته گذشته) در کنار او در بيمارستان بودم و از طريق تلويزيون اعلام موجوديت ائتلاف را پيگيري مي کردم اما سيد عبدالعزيز حکيم بيهوش بود يکباره دستش را تکان داد و فهميدم به هوش آمده و در گوش او گفتم ائتلاف ملي اعلام موجوديت کرد و ديدم يکباره اشک از چشمانش جاري شد.
رئیس مجلس شورای اسلامی در مراسم تشییع پیکر سید عبدالعزیز حکیم رییس مجلس اعلای عراق با بیان اینکه من سابقه آشنایی با این عزیز بزرگ را دارم، اظهار داشت: ولایت پذیری سیدعبدالعزیز حکیم نسبت به مقام معظم رهبری تحسین برانگیز بود.
علی لاریجانی افزود: در لحظات سختی قرار داریم و در سوگ مردی که عمر خود را درراه جهاد و مبارزه با رژیم بی امان صدام صرف کرد.
لاریجانی سیدعبدالعزیز حکیم را فرزند حوزه علمیه نجف دانست و افزود: خانواده این مرحوم، روشنایی بخش معرفت تشییع بوده و در راه صیانت از حقوق مردم عراق مجاهدت کردند.
رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به زندگی سید محسن حکیم اظهارداشت: مرحوم سید محسن حکیم در دوران جوانی به مبارزه با انگلیس که در عراق حضور داشتند، وارد شد و در طول حیات خود همواره علیه رژیم بعث عراق و جریان‌های کمونیستی مبارزه كرد.
وی این روش خانواده حکیم را روشی ممتاز که متعلق به مجاهدان مسلمان است عنوان کرد و گفت: خاندان حکیم در طول 100 سال در سازماندهی مبارزات مردم عراق نقش تعیین کننده‌ای داشتند که خصوصا در تاسیس مجلس اعلای عراق و سازمان بدر، این نقش بی بدیل بود.
لاریجانی ادامه داد: پس از سقوط صدام این نهادها بودند که توانستند استقلال عراق را حفظ کرده و از حقوق مردم عراق دفاع کنند که البته نفوذ فکری و معنوی آنها درمیان مردم عراق و رویکردهای اخلاقی آنان در این مسیر نقش بسزایی داشت.
وی با اشاره به جمله حضرت امام (ره) در مورد برادر سیدعبدالعزیز حکیم که فرمودند وقتی این انسان بزرگوار را می‌بینیم به یاد بهشت می‌افتیم، افزود: سید عبدالعزیز حکیم با تشکیل گروه حرکت المجاهدین جوانان عراق را در مبارزه علیه رژیم بعث سازماندهی کرد.
وی حضور سیدعبدالعزیز حکیم را در کنار برادرش موجب پیشرفت مبارزه در عرصه‌های نظامی و سیاسی دانست و ادامه داد: پس ازسقوط صدام مرحوم سیدعبدالعزیز حکیم کوشش بسیاری برای ایجاد ساختار سیاسی در عراق نمود و حضور موثر وی در شورای حکومتی عراق و تدوین قانون اساسی عراق از این مرد بزرگ چهره بی بدیلی را ساخت.
ریس مجلس شورای اسلامی نقش سیدعبدالعزیز حکیم در حرکت نوین عراق نقش درجه یک عنوان کرد و تصریح کرد: در شرایط سخت اشغال عراق و حملات تروریست‌ها وی با تلاش مستمر و حفظ اصول و دیپلماسی پیچیده و توجه به نظرات آیات عظام خصوصا آیت‌الله سیستانی مبارزه خود را دنبال کرد ودر این راه، گاه از آبروی خود نیز هزینه می‌کرد.
وی با اشاره به سفر سیدعبدالعزیز حکیم پس از سقوط صدام به عراق اظهار داشت: وقتی که وی به عراق عزیمت می‌نمود آدمی احساس می‌کرد که وی وصیت نامه جدش امام حسین (ع) را زیر لب زمزمه می‌کرد.

پیام تسلیت مقام معظم رهبری به مناسبت فقدان مرحوم عبدالعزیز حکیم

بسم الله الرحمن الرحیم
با دریغ و اندوه خبر یافتیم كه رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق، جناب حجت الاسلام آقای سیّد عبدالعزیز حكیم دار فانی را وداع گفته و به دیار باقی شتافته است.

برای ملت و دولت عراق این، ضایعه‌یی بزرگ و برای جمهوری اسلامی ایران، فقدانی دردناك است. ایشان آخرین بازمانده از فرزندان برومند مرجع بزرگ شیعه مرحوم آیت الله العظمی سیّدمحسن حكیم بود كه همگی در راه مبارزه با رژیم سفاك بعث عراق و عوامل استكبار شربت شهادت نوشیده یا آزمونهای دشوار این جهاد عظیم را تحمل كرده بودند.
خدمات این روحانی مجاهد در راه تشكیل حكومت ملی عراق چه در دوران اقامت در ایران و چه پس از سقوط حكومت صدام و انتقال به كشور خود، كم نظیر و فراموش نشدنی است.
اینجانب با ابراز تأسف فراوان از این حادثه‌ی دردناك، تسلیت صمیمانه‌ی خود را به عموم ملت برادر عراق و به دولت و مجلس اعلای اسلامی عراق و به بیت رفیع حكیم بویژه به فرزندان برومند و شایسته‌ی ایشان، بالاخص جناب آقای سیّدعمار حكیم تقدیم میدارم و رحمت و مغفرت الهی را برای آن مرحوم و سربلندی و پیشرفت ملت و دولت عراق را از خداوند مسألت میكنم.
سیّدعلی خامنه ای

جانشین سید کیست ؟ عمار حکیم

زندگینامه جانشین حکیم فقید

عمار حکیم در سال 1971 در شهر نجف واقع در 150 کیلومتری جنوب بغداد متولد شد. پدر بزرگ وی آیت الله العظمی سید محسن حکیم مرجع و رهبر برجسته شیعیان در قرن بیستم بود. عموی او آیت الله العظمی محمد باقر حکیم است که عراقیها به او لقب شهید محراب داده اند، زیرا پس از انجام فریضه نماز جمعه در حرم امام علی(ع) در سال 203 ترور شد.

عمار حکیم در اواخر سال 1979 همراه با پدرش و در حالی که به علت فعالیتهای سیاسی و دینی از سوی نیروهای امنیتی رژیم صدام دیکتاتور معدوم، تحت پیگرد بود عراق را به مقصد ایران ترک کرد.

او با دختر عمویش ازدواج کرده و پنج فرزند دارد. مادرش دختر سید حبیب صدر است. رژیم بعثی سابق عراق 9 نفر از عموها و 64 نفر از نزدیکانش را به علت داشتن مواضع مخالف سیاستهای صدام به طور وحشیانه ای اعدام کرد.

عمار حکیم تحصیلات دانشگاهی خود را تمام کرده و معارف اسلامی شامل فقه اصول علم رجال فلسفه منطق و زبان فارسی را فرا گرفته است. او این دروس را از عمویش محمد باقر حکیم فرا گرفته است که یکی از مراجع بزرگ شیعه جهان است که شهر قم را به عنوان محل استقرار خود برگزیده اند.

عمار حکیم ریاست موسسه تبلیغات اسلامی شهید محراب را برعهده دارد که در حال حاضر بزرگترین موسسه فرهنگی در سطح عراق به حساب می آید و بیش از 80 شعبه و دفتر دراستان ها و شهرهای عراق دارد.

این موسسه چندین مدرسه، نهاد و مرکز فرهنگی و علمی و دانشگاهی و دانشکده ها و دانشگاه ها و مراکز دولتی را زیر نظر دارد.همچنین نشستها و کنفرانسهایی را برگزار و فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی را انجام می دهد. ضمن اینکه مجلات، روزنامه ها، کتابها و کتابچه ها، روزنامه های دیواری و لوحهای فشرده متعددی را منتشر می کند.

هوشیاری و زیرکی و فصاحت زبان و بداهه گویی از ویژگی های عمار حکیم است. عمار در شش روز پایانی عمر پدرش همراه او بوده است.

ائتلاف شیعیان که مرحوم سید عبدالعزیز حکیم رهبری آن را برعهده داشت و احزاب متعدد شیعه از جمله حزب الدعوه و جریان صدر را شامل می شود، در انتخابات سال 2005 از مجموع 270 کرسی پارلمان 128 کرسی را به خود اختصاص داد.

این ائتلاف در جریان ریاست خود چندین مرتبه خواستار تشکیل ایالتهایی و به ویژه ایالت جنوب در عراق(فدرالیسم) شده است همچنانکه مخالف حکومت مرکزی برای کشور است.

مجلس اعلا در سال 1982 به عنوان یک جنبش معارض در تبعید درایران تاسیس شد و عمار حکیم نیز به داشتن روابط مستحکم با ایران شناخته می شود.