آیا البرادعی جانشین حسنی مبارک خواهد شد؟

با نزديک شدن موعد برگزاري انتخابات پارلماني و رياست جمهوري در مصر، رويارويي دولت و مخالفان وارد مرحله جديدي شده است. در اين ميان کهولت سن و بيماري "حسني مبارک" رييس جمهوري کنوني اين کشور، حدس و گمان هاي زيادي را در مورد جانشين احتمالي وي مطرح کرده است.مصر اواخر سال جاري ميلادي شاهد برگزاري انتخابات پارلماني خواهد بود و در ادامه در اوايل سال آينده ميلادي (2011) نيز انتخابات رياست جمهوري برگزار خواهد شد و در حال حاضر يکي از مهمترين مسايل در فضاي سياسي مصر، موضوع جانشيني حسني مبارک است. اين انتخابات در حالي برگزار مي شود که مبارک با وجود بيماري، از کناره گيري خود سخن نگفته است. طبق گفته "صفوت الشريف"، دبير کل حزب حاکم و "مصطفي الفقي"، رييس کميته روابط خارجي پارلمان، حسني مبارک نامزد اصلي رياست جمهوري است و فعلا جانشيني فرزندش "جمال مبارک" منتفي است. او در آخرين نشست حزب حاکم در عين حال خود را به برگزاري انتخابات آزاد، عادلانه و رقابتي متعهد دانست. با اين حال با در نظر گرفتن سن بالاي مبارک انتظار مي رود که مساله جانشيني همچنان مهم باقي بماند

کشور مصر در شمال قاره آفریقا و در کنار دریای مدیترانه و سرخ قرار دارد. وسعت آن در حدود یک میلیون کیلومتر مربع می‌باشد که از این نظر بیست و هشتمین کشور جهان محسوب می‌گردد.
جمهوری عربی مصر با داشتن جمعیتی بالغ بر 74 میلیون نفر، از لحاظ وسعت، موقعیت جغرافیایی، جمعیت و پیشرفت مهم‌ترین کشور عربی محسوب می‌شود. مصر از نظر تاریخی از جمله کشورهای با قدمت تاریخی است. حکومت فراعنه در این کشور به حدود 60 قرن قبل از میلاد باز می‌گردد که بعد از آن‌ها ایرانی‌ها، یونانی‌ها و اعراب بر این کشور حکومت رانده‌اند.
فرهنگ مصر فرهنگی اسلامی و غنی است که از زمان‌های قدیم دانشمندان و متفکران بسیاری در معروف‌ترین دانشگاه مصر یعنی دانشگاه الازهر فعالیت داشته‌اند. مصر تنها کشور عربی است که اقتصاد آن نسبت به دیگر کشورهای عربی و‌آفریقایی پیشرفت چشمگیری داشته است. اکثر جمعیت مصر کشاورز می‌باشند که در دره و یا دلتای نیل یعنی تنها مناطق قابل کشاورزی مصر زندگی می‌کنند.
مهمترین نقش تعیین کننده از نظر عوامل طبیعی و جغرافیایی در مصر کانال سوئز است. اگر چه این کانال در زمان جمال عبدالناصر ملی اعلام گردید اما وجود آن در خاک مصر یکی از بارزترین عوامل تعیین کننده جغرافیایی برای این کشور محسوب می‌گردد.
موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی مصر سبب شده این کشور در منطقه خاورمیانه و قاره آفریقا نقش مهمی ایفا نماید. همچنین وجود شهرهای قدیمی در این کشور یعنی قاهره و اسکندریه به آن اهمیت ویژه‌ای داده است. از دیگر موقعیت‌های مهم مصر قرار گرفتن این کشور د رمنتهی الیه شمال شرقی آفریقاست که قاره آفریقا را به قاره آسیا وصل می‌ماید و در واقع پل ارتباطی بین آسیای غربی و آفریقا و مدیترانه است.
دین رسمی کشور مصر اسلام می‌باشد و اکثریت مردم (94 درصد) پیروان آن می‌باشند. اکثریت قریب به اتفاق مردم مصر شافعی مذهب هستند که نزدیک‌ترین مذهب اهل سنت به شیعه اثنی عشری است و همین باعث شده تا مردم مصر از یکپارچگی خوبی برخوردار باشند.محمد البرداعي مدير كل سابق آژانس بين المللي انرژي كه به مدت 12سال در اين سمت فعاليت مي كرد، پس از ترك اين پست روز جمعه 30 بهمن 1388 به مصر بازگشت و در فرودگاه قاهره مورد استقبال برخي از اعضاي اخوان المسلمين، تعدادي از جوانان وبلاگ نويس طرفدار تغيير و نيز روشنفكران قرار گرفت. اين عده با در دست داشتن پلاكاردي خواستار جواب مثبت البرادعي براي نامزدي در انتخابات رياست جمهوري سال 2011 مصر بودند. دولت مصر پيشتر استقبال رسمي از البرادعي را ممنوع كرده بود. برخي معتقدند بازگشت البرداعي به مصر بزرگترين چالش براي محمدحسني مبارك طي 30سال زمامداري وي مي باشد. البرادعي پيشتر در مصاحبه اي دموكراتيك تر شدن قانون انتخابات در مصر را پيش شرط حضور در انتخابات رياست جمهوري به عنوان نامزد مستقل اعلام كرده بود.محمد البرادعي در 17 ژوئن سال 1942 در "قاهره " مصر متولد شد و در سال 2005 برنده جايزه صلح نوبل شد. "مصطفي البرادعي " پدر وي كه وكيل بود به كانون وكلاي دادگستري مصر رفت و با حكومت "جمال عبدالناصر " رئيس‌جمهوري مصر به نزاع پرداخت.
محمد البرادعي راه پدرش را ادامه داد و مدرك خود را در رشته حقوق، از دانشگاه قاهره در سال 1962 كسب كرد. محمد يكي از 5 فرزند خانواده‌اش بود. وي با "آيدا الكاچف " كه گفته مي‌شود اصالت ايراني دارد ازدواج كرد و حاصل اين ازدواج دو فرزند به نام‌هاي "ليلا " و "مصطفي " است. ليلا وكيل است و با همسر خود در لندن به سر مي‌برد و مصطفي مدير صوت در يك شبكه تلويزيوني است. وي نيز در لندن زندگي مي‌كند.محمد البرادعي در سال 1962 مدرك ليسانس خود را از دانشگاه قاهره در رشته حقوق كسب كرد و مدرك تحصيلات تكميلي خود (DEA) را در موسسه فارغ‌التحصيلي مطالعات بين‌المللي "HEI " در ژنو و مدرك دكتري را در رشته حقوق بين‌الملل در دانشكده حقوق "نيويورك " در سال 1974 كسب كرد.
شغل ديپلماتيكي وي در سال 1964 در وزارت امور خارجه مصر آغاز شد. وي در آنجا در مأموريت‌هاي دائم مصر در سازمان ملل متحد در نيويورك و ژنو در زمينه موضوعات سياسي، حقوقي و كنترل سلاح شركت كرد.
از سال 1974 تا 1978 به عنوان مشاور ويژه در وزارت امور خارجه مصر فعاليت كرد. در سال 1980، وي به عنوان يكي از مقام‌هاي ارشد در زمينه برنامه حقوق بين‌الملل در موسسه آموزش و تحقيق سازمان ملل متحد فعاليت مي‌كرد.
از سال 1981 تا 1987 به عنوان استاديار حقوق بين‌الملل در دانشكده حقوق دانشگاه "نيويورك " تدريس ‌كرد.
در سال 1984 البرادعي عضو ارشد دبيرخانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي شد كه در آنجا بين سالهاي 1984 تا 1993 به عنوان مشاور حقوقي آژانس و بين سالهاي 1993 تا 1997 به عنوان دستيار مديركل روابط خارجه فعاليت ‌كرد. البرادعي همچنين يكي از اعضاي "انجمن حقوق بين‌الملل " و "جامعه آمريكايي حقوق بين‌الملل " است.

وي از سال 1997 تا 2009 مدير کل آژانس بين المللي انرژي اتمي بوده که در سال 2005 نيز برنده جايزه صلح نوبل شده است.انتخابات رياست جمهوري سال 2011 در مصر از آن رو اهميت دارد كه به احتمال زياد سرنوشت جانشين مبارك را تعيين خواهد كرد.

انتخابات سال 2011 (اگر مبارك مجدداً خود را نامزد نكند) در تعيين جانشين وي مقصد نهايي خواهد بود.اپوزيسيون نيز با توجه به همين امر درصدد تاثيرگذاري بر اين انتخابات است و مي كوشد از بازگشت محمد البرادعي به مصر به عنوان ابزاري براي تاثيرگذاري بر نتيجه انتخابات استفاده كند. نظر به اينكه البرادعي يك چهره بين المللي است، حسني مبارك نمي تواند مثل ساير رقباي خود وي را از طريق دستگاه قضايي و امنيتي محدود كرده و تحت فشار قرار دهد.با توجه به اينکه البرادعي عضو هيچ يک از احزاب رسمي نيست، حضورش در اين انتخابات بر اساس ماده 76 قانون اساسي که از جمله شروط نامزدي رياست جمهوري را عضويت حزبي مي داند، با مانع رو به رو شده است. وي تنها در صورتي مي تواند نامزد شود که بتواند امضاي 250 نفر از اعضاي مجلسين و شوراهاي محلي را به دست آورد. از اين رو وي بيان کرده است که در صورت تغيير قانون اساسي و به صورت مستقل، نه کانديداي حزبي، در انتخابات شرکت خواهد کرد. گفتني است که در کنار استقبال گسترده از ورود البرادعي به قاهره، دوري طولاني مدت وي از مصر و شناخت کم وي از شرايط داخلي کشور به عنوان يک نقطه ضعف جدي دانسته شده است. برخي معتقدند که البرادعي، خواسته يا ناخواسته، به چهره سياسي مهمي تبديل شده است اما فعلا زمينه براي رياست جمهوري وي فراهم نيست، در عين حال که مي تواند وزنه اي اثرگذار در حيات سياسي کشور باشد.

نتیجه: در مجموع ،البرادعي با هر عنوان و ديدگاهي كه در انتخابات اخير كانديداي رياست جمهوري شده باشد اما در نهايت اين حضور چند نكته را آشكار مي‌سازد و آنكه جامعه مصر دگر پذيرنده شخص مبارك و روند كنوني سياستهاي وي بويژه گرايش آن به رژيم صهيونيستي و آمريكا نمي‌باشد لذا در آينده مي‌توان شاهد تغييراتي در ساختار سياسي اين كشور بود و يا حداقل مبارك به برخي تغييرات در جهت حذف قدرت وادار خواهد شد. با تمام اين تفاسير بايد توجه داشت كه در مقطع كنوني كه مبارك با چالشهاي بسياري در داخل و جهان به ويژه در زمينه همكاري با آمريكا و صهيونيستها قرار دارد مواضع و عملكردهاي البرادعي مي‌تواند سرپوش بر اين مسائل باشدكه در نهايت نيز به ابزاري براي تحقق اهداف مبارك، صهيونيستها و آمريكا مبدل شود چنانكه البرادعي در اين حوزه‌ها نيز راه سكوت در پيش گرفته است. 12 سال سابقه كاري وي در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و سكوت وي در برابر فعاليت‌هاي هسته‌اي آمريكا و رژيم صهيونيستي گمانه زني‌ها مبني بر زير سوال بودن صداقت البرادعي در كانديداتوري براي انتخابات مصر را بيش از پيش تقويت مي‌كند.
هر تقدير كانديداتوري البرادعي با هر عنواني كه صورت گرفته باشد به عاملي براي تحرك سياسي در مصر مبدل شده در حالي كه تاكنون مهمترين نتيجه آن دوري افكار عمومي از برخي تحولات مصر بويژه خدمت قاهره به صهيونيستها با ساخت ديوار فولادي مي‌باشد كه لطف مواضع البرادعي بوده است