پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

تحلیلی از  قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت علیه فعالیت های انرژی هسته ای ایران  

وحید پرست تاش ( کارشناس ارشد روابط بین الملل)

شورای امنیت سازمان ملل روز چهارشنبه ۱۹ خرداد (۹ ژوئن) با ۱۲ رأی مثبت قطعنامه جدیدی علیه ایران تصویب کرد.ترکیه و برزیل علیرغم تصویب قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران به آن رای منفی دادند و لبنان نیز از دادن رای به این قطعنامه خودداری کرد. این چهارمین دور از تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران است که امروز چهارشنبه با 12 رای مثبت، 2 رای منفی کشورهای ترکیه و برزیل به تصویب رسید.  برزیل و ترکیه با توافقات اخیر خود با ایران در مورد برنامه‌های هسته‌ای این کشور، به قطعنامه شورای امنیت توجهی نکردند و به آن رای منفی دادند. در جلسه رای‌گیری شورای امنیت برای اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، قطعنامه این شورا با رای مثبت چین و روسیه به تصویب رسید که به نظر می رسید مواضع منصفانه تری باید نسبت به ایران داشته باشند . نماینده برزیل و ترکیه از اینکه به توافقنامه ای که میان این دو کشور و دولت ایران بر سر پیشنهاد تبادل سوخت امضا شده بود، توجه کافی نشد و پیش از رأی گیری برای تحریم های جدید، برای پیگیری این توافقنامه فرصت کافی در نظر گرفته نشد، انتقاد کردند.

قطعنامه های قبلی شورای امنیت علیه ایران

قطعنامه 1696 در 31 جولاي 2006

قطعنامه 1737 در 23 دسامبر 2006

قطعنامه 1747 در ... 2007

قطعنامه ۱۸۸۷ در ... 2009

شورای امنیت سال گذشته قطعنامه ۱۸۸۷ خود علیه ایران را با ۱۴ رای موافق در برابر رای ممتنع اندونزی تصویب کرد. و تمام  قطعنامه های قبل از آن همگی به اتفاق آرا تصویب شده بود.

جلسه تصویت قطعنامه

محمد خزاعی، سفیر ایران سازمان ملل متحد پیش از تصویب قطعنامه جدید در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) تصویب این قطعنامه را "اشتباهی بزرگ" خوانده بود. به گفته او: "از نظر ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران این اقدام عجولانه راه تعامل را از مسیر طبیعی خود منحرف کرده و نشان دهنده آن است که طرف های مقابل، راه تقابل را برگزیده ‌اند که در این صورت تهران راهی جز برخورد مناسب با راه دوم را نخواهد داشت."

مفاد قطعنامه

برخی از بندهای قطعنامه تصویبی علیه ایران به شرح زیر است:

*فعالیت های اتمی تجاری ایران در خارج از جمله هرگونه شرکت در طرح های استخراج اورانیوم در کشورهای دیگر یا شرکت در تولید مواد یا تکنولوژی های اتمی در خارج را ممنوع می کند.

*دولت های دیگر را موظف می کند که از حضور دولت ایران و اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی در موارد فوق جلوگیری کنند.

*کشورها را موظف می کند که از انتقال مستقیم یا غیرمستقیم هشت نوع سلاح سنگین از جمله تانک، خودروهای زره ای، هواپیماهای جنگی، هلیکوپترهای تهاجمی، کشتی های نظامی و سیستم های موشکی به ایران جلوگیری کنند.

*منع فعالیت های ایران در خصوص تولید موشک های بالستیک با توانایی حمل کلاهک هسته ای.

*منع آزمایش های موشکی ایران که در آن از تکنولوژی بالستیک استفاده شده باشد.

*کشورها را موظف می کند که از ورود شماری از مقام های ایران به قلمروی خود جلوگیری کنند و دارایی های تعداد از افراد و شرکت های ایرانی را در فهرست تحریم ها برای مسدود شدن قرار می دهد.

*از دولت ها می خواهد تمام محموله های هوایی و دریایی که به ایران فرستاده می شود یا از آن خارج می شود را در فرودگاه ها، بنادر و آب های قلمروی خود در صورتی که بر این باور باشند که آن محموله ها حاوی مواد اتمی، موشکی یا نظامی ممنوع اعلام شده است، بازرسی کنند.

*به کشورها اجازه می دهد محموله های دریایی ایران را بر اساس قوانین بین المللی در آب های آزاد بازرسی، توقیف و حتی در صورت لزوم نابود کنند.

*به کشورها اجازه می دهد از تامین سوخت یا ارائه خدمات دیگر به کشتی های ایران یا کشتی های خارجی حامل محموله های "غیرقانونی" ایران خودداری کنند.

*از کشورها می خواهد "مراقب" مبادلات مالی اشخاص یا شرکت ها با افراد و کمپانی های ایرانی از جمله شرکت های وابسته به سپاه پاسداران یا خطوط کشتیرانی ایران باشند.

*از کشورها می خواهد "مراقب" مبادلات مالی بانک های ایرانی از جمله بانک مرکزی این کشور باشند تا از مبادلاتی که مربوط به فعالیت های اتمی حساس ایران یا سیستم های پرتاب کلاهک های هسته ای این کشور می شود، جلوگیری کنند.

*از کشورها می خواهد که با اتخاذ تدابیر لازم از افتتاح شعبه ها و نمایندگی های بانک های ایران در قلمروی خود در صورتی که معتقدند چنین شعبی با فعالیت های اتمی ایران ارتباط دارند، جلوگیری کنند.

بی بی سی فارسی این تحریم های جدید را چنین دسته بندی می کند :

بر اساس دور چهارم تحریم های ایران در شورای امنیت، یک دانشمند هسته ای، ۲۲ شرکت که مرتبط با برنامه های اتمی و موشکی ايران اعلام شده اند، ۱۵ موسسه متعلق به سپاه و سه نهاد زير مجموعه خطوط کشتيرانی ايران، در فهرست تحريم ها هستند...گفتنی است رای مخالف برزیل و ترکیه تا حدودی صدور این قطعنامه را تحت شعاع قرار داده و گروه 5+1 با وجود تصویب این تحریم ها اعلام کرده اند که از نظر انها هنوز برای گفتگو آمده اند، به نظر می رسد این موضع آنها نشان می دهد غرب خود نیز خیلی به اثر گذاری این تحریم ها بر سیاست های هسته ای ایران امیدی ندارد.

هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا، نیز يک روز پيش از رای گيری شورای امنيت سازمان ملل متحد درباره چهارمين قطعنامه تحريمی عليه ايران گفته بود: «این قطعنامه شامل مهم ترين تحريم هايی خواهد بود که ايران تا کنون با آن مواجه شده است.»
هيلاری کلينتون که همراه با رافائل کوريا، رييس جمهوری اکوادور، در یک کنفرانس خبری صحبت می کرد، درباره چهارمين قطعنامه تحريم ايران گفت: «فکر می کنم منصفانه است (که بگويم) اين تحريم ها مهم ترين تحريم هايی است که ايران تا کنون با آن مواجه شده است.»
در همین حال خبرگزاری های بین المللی خبر دادند که، رئیس جمهور کشورمان  که در تاجيکستان به سر می‌برد در واکنش به تصويب قطعنامه جديد تحريم‌ها گفت : اين قطعنامه‌ها برای ملت ايران پشيزی نمی‌ارزد. منوچهر متکی، وزير امور خارجه جمهوری اسلامی نيز تصويب قطعنامه عليه جمهوری اسلامی در شورای امنيت را حرکتی رو به عقب خواند.

گفتنی است رای مخالف برزیل و ترکیه تا حدودی صدور این قطعنامه را تحت شعاع قرار داده و گروه 5+1 با وجود تصویب این تحریم ها اعلام کرده اند که از نظر انها هنوز برای گفتگو آمده اند، به نظر می رسد این موضع آنها نشان می دهد غرب خود نیز خیلی به اثر گذاری این تحریم ها بر سیاست های هسته ای ایران امیدی ندارد.

نايب رئيس اول كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در ادامه تأكيد كرد كه مجلس نسبت به اين موضوع عكس‌العمل منطقي را از خود نشان خواهد داد و بر اساس آن طرح دو فوريتي تجديدنظر در رابطه ايران و آژانس روز يكشنبه هفته آينده (23 خردادماه) به صحن علني پارلمان ارائه و دوفوريت آن را به رأي خواهد گذاشت و بلافاصله نيز متن موضوع اين طرح كه "كاهش رابطه ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي " است را اجرا خواهيم كرد.

حزب الله با اشاره به راي ممتنع لبنان در تصويب قطعنامه ضد ايراني شوراي امنيت گفت: اميدوار بوديم لبنان که درد و رنج و مرارت هاي مختلف را چشيده است موضعي را ابراز مي کرد که ارزشمند تر و حاکي از قدرت توافق لبناني ها بود.
حزب الله لبنان با صدور بيانيه اي اعمال تحريم هاي جديد شوراي امنيت عليه ايران را ظالمانه خواند و افزود که اين تحريم ها با ساده ترين قواعد سالم و عادلانه ناسازگار است و گوياي گرايش هاي توسعه طلبانه و خودخواهانه کشورهاي بزرگ، عليه کشورهاي اسلامي است که تابع سياست هاي توسعه طلبانه آنان نيستند.
حزب الله افزود: صدور چنين قطعنامه هايي موجب افزايش روحيه تمرد در کشورها و ملت هاي مستضعف و افزايش نا اميدي آنان به نقش شوراي امنيت در حمايت از امنيت و حل بحران ها خواهد شد و موجب مي شود تا ‌اين کشورها براي افزايش خودکفايي و حفظ حاکميت ملي خود تلاش بيشتري کنند

.

حزب الله در اين بيانيه افزود: بازي مصالح و منافع استکباري منجر به صدور قطعنامه جديد ضد جمهوري اسلامي ايران شد که تنها نتيجه آن افزايش پيچيدگي بيشتر مسايل در اوضاع منطقه است .

سوزان رایس، نماینده آمریکا در سازمان ملل که در جلسه شورای امنیت حاضر بود، بلافاصله پس از تصویب قطعنامه جدید گفت که دولت آمریکا همچنان مایل به انجام گفت و گوهای سازنده با مسئولان دولت ایران است، اما دولت ایران بارها فرصت هایی که برای برطرف کردن نگرانی های جامعه جهانی در اختیار این کشور قرار گرفته را نادیده گرفته است

 آرای کشورهای عضو شورای امنیت به قطعنامه تحریم ایران

کشورهای داری عضویت دائم در شورای امنیت

چین ، موافق تحریم

 فرانسه ، موافق تحریم

 روسیه ، موافق تحریم

 فدراسیون ، موافق تحریم

 پادشاهی بریتانیا ،موافق تحریم

 ایالات متحده ،موافق تحریم

کشورهای غیر دائم شورای امنیت ( تاریخ اتمام عضویت در شورا )

اتریش (2010) ، موافق تحریم

ژاپن (2010) ،موافق تحریم

ترکیه (2010) ، مخالف تحریم

بوسنی و هرزگوین (2011) ،موافق تحریم

لبنان (2011) ، رای ممتنع

اوگاندا (2010) ، موافق تحریم

برزیل (2011) ، مخالف تحریم

مکزیک (2010) ،موافق تحریم

گابن (2011) ،موافق تحریم

نیجریه (2011) ،موافق تحریم

تحلیل و جمع بندی موضع

در پایان باید گفت که روسیه و چین در این آزمون نزد ملت ایران به نوعی شکست خوردند و نشان دادند که هیچگاه در کنار ملت ایران باقی نخواهند ماند . به خوبی روشن است که روسیه در راه اندازی نیروگاه بوشهر تعلل می کند و این نه به خاطر مشکلات  و مسائل فنی که به جهت کسب منافع بیشتر است . کسب منافع در جهان رئال برای هر دواتی پسندیده است ولی دولت ها در تعامل با یکدیگر باید به نحوی این منافع را اکتساب کنند که به قیمت از دادن پرستیژ و وجهه بین الملل آنها نزد ملل دیگر منجر نشود . روسیه و چین بازندگان این قطعنامه نزد ملت ایران بودند و مردم ایران اسلامی را به یاد روزهای شعار نه شرقی ، نه غربی انداختند که البته سخنان هفته گذشته رئیس جمهور دکتر احمدی نژاد به روسیه نیز در همین راستا بود .اما ملت ایران از دولت بوسنی نیز انتظار چنین رای غیر عادلانه ای را نداشت . مردم ایران در دوران جمگ بوسنی خود را برادر و همراه مردم بوسنی می دانستند و بعد از جمگ نیز از هیچ کمکی به این کشور برای بازسازی ویرانیهای جنگ دریغ نکرده اند ، درست است که بوسنی کشوری یکپارچه نیست و قرار داد دیتون این کشور را به دو بخش صربی و  بوسنیایی تقسیم کرده و این امر در تصمیم گیرهای سیاست خارجی این کشور نقش دارد ولی ایران نه از مسلمانان و نه از صرب های کوزوو انتظار چنین رای غیر منصفانه ای را نداشتند .  کشورهای نیجر ، اوگاندا و گابن را شاید نتوان به جهت پذیرش فشار کشورهای عضو دائم شورای امنیت زیاد شماتت کرد ولی از ژاپن و اتریش انتظار می رفت اینگونه یکطرفه و غیر عادلانه قضاوت نکنند . بخصوص ژاپن که مدعی کسب کرسی دائم در شورای امنیت است با چنین عملکردهایی نشان می دهد که هنوز در سطح یک قدرت جهانی قابل طرح نیست و تصمیماتش را باید قدرت های دیگر اتخاذ کنند . اما ترکیه و برزیل و بیانیه های سفرای این کشورها در جلسه شورا سه موضوع را نشان داد :

اول آنکه سکوت در برابر زورگوییی به بهانه حفظ منافع می تواند در آنارشی نظام بین الملل تغییر پذیر باشد

دوم . ترکیه بجای اتحادیه اروپا به سوی کسب لیدری در میان کشورهای اسلامی حرکت می کند .

سوم . برزیل می تواند به عنوان قدرتمند ترین کشور آمریکایی لاتین عضوی عادل و قابل اتکا برای کشورهای جهان سوم در صورت عضویت دائم شورای امنیت باشد . 

و در پایان همه ایرانی های جهان می دانند که صدور چنین قطعنامه های راه به ترکستان است و بهترین راه ، گفتگو و دیالوگ میان ایران و کشورها مدعی است . تاریخ ثابت کرده است که اگرچه این تحریم ها در شرایطی برای مردم ایران سختی و مشکلات اقتصادی و ... به دنبال دارد ولی روحیه مقاومت و استکبار ستیزی را تقویت می کند و حتی امکان مقابله مثل های ( همچون خروج از آن پی تی یا ... ) را باز می گذارد . حال باید دید که پیروز این تحریم ها کیست؛ ملت ایران که سابقه 30 سال تحریم هاس گوناگون را دارد و یا دولت های زورگوی غربی که حقوق بین الملل و بنگاه های حقوقی را به سود استعمارگرای پسامدرن در خدمت خود گرفته اند!