پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

ایران گیت چیست ؟

روز ۱۳ اسفند ۱۳۶۵ رونالد ريگان رئيس‌جمهور آمريكا در يك نطق تلويزيوني اعلام كرد «ابتكار آمريكا در اعزام نماينده به تهران براي برقراري رابطه بين ايران و آمريكا يك اشتباه بود. » وي در همين نطق مسئوليت كامل اقدامهاي خود و دولتش را در ارتباط با ايران پذيرفت. اين اعتراف يكي از مهمترين فرازهاي رويدادي است كه امريكاييها نام آن را در پرونده رفتار خود با جمهوري اسلامي ايران « ايران گيت » نهاده اند . چندماه قبل از اين حادثه در روز سيزدهم آبان ۱۳۶۵ با افشاء سفر محرمانه و غير قانوني «رابرت مك‌فارلين» مشاور «رونالد ريگان» رئيس جمهور وقت آمريكا، بحران سياسي بزرگي در آن كشور ايجاد شد كه سبب رسوائي بسياري از اعضاي هيأت حاكمه آمريكا گرديد.

محافل آمريكائي اين رسوائي را با رسوائي حاصل از افشاء تقلبات ريچارد نيكسون رئيس جمهور اسبق آمريكا در ماجراي موسوم به «واترگيت» مقايسه كرده و به همين دليل از آن به عنوان «ايران گيت» نام بردند.
آقاي هاشمي رفسنجاني رئيس وقت مجلس شوراي اسلامي در روز 13 آبان 1365 در خطبه‌هاي نماز جمعه با اشاره به سفر غير قانوني مك‌فارلين و هيأت همراه كه با پاسپورت ايرلندي و با هواپيماي باربري آن كشور وارد تهران شده بودند، گفت: «ما به دستور امام خميني (ره) از ملاقات با اين افراد خودداري كرديم و فقط هيأتي براي تحقيق راجع به علت سفر و تخليه اطلاعاتي آنان، نزدشان رفت. ‌آنان پس از چند روز بازداشت، از ايران اخراج شدند.»
روز پانزدهم ‌آبان، وزارت امور خارجه ايرلند شمالي با ارسال يادداشتي، به واشنگتن نسبت به استفادة غير قانوني «رابرت مك فارلين» و همراهانش از گذرنامه‌هاي ايرلندي به دولت آمريكا اعتراض كرد.
روز 17 آبان مك‌فارلين سفر مخفيانه خود به تهران را دروغ و خيالبافي خواند ولي با افشاء تدريجي رسوائي حاصل از اين سفر و اعتراض وزارت خارجه ايران، ناچار شد بتدريج به آن اعتراف كند.
روز 18 آبان وي اصل سفر را تأييد كرد ولي مدعي بود اين سفر براي توافق با مقامات ايران جهت توقف تروريسم، مذاكره براي خاتمه جنگ و همكاري براي آزادسازي گروگانهاي آمريكائي در لبنان به عنوان سه شرط براي برقراري روابط ميان واشنگتن و تهران انجام شده است!

روز 19 آبان اخبار بيشتري در مطبوعات آمريكا عليه دولت ريگان انتشار يافت. نيويورك تايمز نوشت: اعتبار آمريكا خدشه‌ دار شده است. «كريستين ساينس مانيتور» نوشت: امريكا با آبروي خود بازي مي‌كند.
روز 22 آبان ريگان رئيس جمهور وقت امريكا در نطق تلويزيوني نكاتي را در ارتباط با سفر نافرجام مك‌فارلين به ايران فاش ساخت و هم زمان مك‌فارلين در يك مصاحبه با شبكه تلويزيوني اي.بي.سي امريكا سفر خود به تهران را تأييد كرد و فقط افزود: «ماجراي كيك و انجيل كه ايراني‌ها ادعا مي‌كنند ما با خود به تهران برده و به مقامات ايران به عنوان كليد فتح باب تقديم داشته‌ايم صحت ندارد.»مك فارلين همچنين در 24 آبان اعلام كرد برنامه مأموريت مخفي وي به تهران در اواخر سال گذشته مسيحي و از طريق يك ميانجي در لندن ترتيب داده شد. وي در اين اظهار نظر مسئوليت استفاده غير قانوني از گذرنامه ايرلندي را به گردن رابط انگليسي خود كه با دولت انگلستان در ارتباط بود انداخت.
روز اول آذر 8 نفر از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي به دولت و خواستار معرفي كساني شدند كه در تهران با مك‌فارلين ملاقات كرده‌اند. در پاسخ به اين اعتراض، امام خميني طي نطقي از معترضين انتقاد كرده و از مسئولين نظام خواستند كه اتحاد خود را بيش از پيش حفظ كنند.
در ادامه اظهار نظرهاي مقامات آمريكا، «جيمي كارتر» رئيس جمهور پيشين اين كشور گفت: ايران به صورت يك قدرت نظامي عظيم درآمده كه هنوز ناشناخته است. كارتر هم چنين به دولت ريگان به دليل سفر مك‌فارلين به تهران انتقاد كرده و گفت من مطمئنم چنين عملي به منزله خيانت است.
كيسينجر وزير امور خارجه اسبق آمريكا نيز در اين رابطه گفت: تلاش رئيس جمهوري آمريكا براي دوستي با ايران قابل ستايش است ولي نبايد اين ماجرا با واترگيت مقايسه شود زيرا ارتباط با ايران به نفع آمريكاست ولي رسوائي واترگيت شامل منافعي براي يك حزب سياسي بود.
در تاريخ 8 بهمن 1365 دولت ايران انجيل هديه شده از سوي ريگان با دستخط و امضاي وي را كه براي مسئولين ايراني ارسال شده بود، به‌ نمايش گذاشت.
ضمناً از نخستين قربانيان اين ماجرا مي‌توان از آدميرال پويند كستر، سرهنگ نورث، ويليام كيسي رئيس سيا1 و دونالد ريگان رئيس كاركنان كاخ سفيد ياد كرد.
در ۱۳ اسفند نيز رونالد ريگان در نطق تلويزيوني اعلام كرد «هدف وي از ترتيب‌دادن سفر مك‌فارلين به تهران زمينه‌سازي براي تجديد رابطه سياسي با ايران، خاتمه آبرومند جنگ ايران و عراق، قطع تروريسم دولتي در خاورميانه و تأمين بازگشت سالم تمامي گروگان‌هاي امريكايي از لبنان به كشورشان بوده است». بخش مهمي از اظهارات ريگان مربوط به ضرورت برقرراي روابط امريكايي‌ها با ايران بود.
ريگان در اين نطق تلويزيوني كه متعاقب انتشار گزارش تحقيقي كميسيون «تاور» پخش شد، اعلام داشت «ابتكاري در قبال ايران صورت گرفت كه يك اشتباه بود.» وي همچنين مسئوليت كامل اقدام‌هاي خود و دولتش در ارتباط با ايران را به عهده گرفت.

پي‌نويس:
1ـ ويليام كيسي روز 17 ارديبهشت 1366 هنگامي كه در جلسه دادگاه مشغول اداي توضيح راجع به نقش خود در ماجراي «ايران گيت» بود، ناگهان دچار سكته مغزي شد و پيش از انتقال به بيمارستان جان سپرد. وي كه پس از جنگ دوم جهاني همواره صاحب مسئوليتهاي اطلاعاتي در آمريكا بود، از 1360 رياست «سيا» را بر عهده داشت. وي در 13 بهمن 1365 متعاقب افشاي ماجراي «ايران گيت» از مقام خود استعفا كرده بود.

به نقل از : http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=148&SP=Farsi