پایگاه تخصصی سیاست بین الملل (  INPO  )‌

شاخص هاي مهم نفت خليج فارس، از ديدگاه سياست خارجي آمريكا 

محمدحسین بهزادی

آدام اسمیت و معجزه اقتصادی چین

صادق زیباکلام

در چین نه اقتصاد آدام اسمیت پیاده شد و نه تغییر در نظام بسته، مختنق و غیردموکراتیک حزب کمونیست صورت گرفت. حزب کمونیست بدون آنکه کوچک‌ترین تغییرات و اصلاحات سیاسی به وجود آورد یا درست‌تر گفته باشیم حاضر شود به وجود بیاورد، معجزه اقتصادی بزرگش را تحقق بخشید. در حالی که جوامع دیگر و کشورهایی که توانسته‌اند یک جهش بزرگ اقتصادی را تحقق ببخشند، بالضروره به سمت اصلاحات سیاسی هم رفته‌اند، چین بدون آنکه کوچک‌ترین گامی در جهت اصلاحات و توسعه سیاسی بردارد، موفق شد اصلاحات اقتصادی‌اش را به نحو چشمگیری تحقق ببخشد. رهبران حزب کمونیست چین نه تنها حاضر نشدند گامی در جهت اصلاحات سیاسی بردارند بلکه زمانی که یک جنبش اعتراضی مردمی (که اکثرا جوانان و دانشجویان تشکیل‌دهنده آن بودند) داشت جدی می‌شد،

بازگشت اقتصاد‌ مارکسیستی به اقتصاد آزاد آزاد آدام اسمیت

دکتر صادق زیبا کلام

از قریب به 200 سال پیش تا به امروز که آدام اسمیت نظریه «اقتصاد آزاد»ش را مطرح نمود، نظریه‌ای که اساس و بنیان نظام سرمایه‌داری امروزی را رقم زد، بسیاری در مقام رویارویی و رد آن نظریه برآمده‌اند. اما به نظر می‌رسد که هر بار آدام اسمیت سر از قبر به در آورده و پس از شکست مدعی، دوباره به آرام‌گاه ابدی‌اش بازگشته است.
جدی‌ترین اصولی‌ترین مدعی او کارل مارکس بود . او سرمایه‌داری و نظام اقتصاد آزاد آرام اسمیت را متهم به استثمار و برده‌کشی از طیف کارگر و زحمتکشان به تجارت منابع و مواد اولیه خام کشور‌های توسعه نیافته که بعدا به نام جهان سوم معروف شدند به فربه شدن دولت‌ها و نظام‌های سرمایه‌داری به قیمت فقیر‌تر شدن زحمتکشان کشور‌های سرمایه‌داری از یکسو و از سویی دیگر فقیر شدن و استثمار کشاورزان و مردم تهی دست آنها، آسیا و آمریکا جنوبی داشت.

ویژه نامه اینپا: "جنبش تسخیر وال استریت"

پایگاه تخصصی اینپا؛ این هفته را به موضوع جنبش تسخیر وال استریت اختصاص داده است. جنبش "وال استریت را اشغال کنید"، نامی است که امروزه برای اعتراضات و گردهمایی‌های خیابانی در آمریکا انتخاب شده است و از ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱، از خیابان وال استریت در شهر نیویورک آغاز و کماکان ادامه دارد.اینپا سعی دارد با رویکردی آکادمیک از زوایایی متعدد این واقعه را که یکی از بی بدیل ترین موضوعات اخیر رخ داده در حوزه روابط بین الملل است بررسی نماید.

-------------------------

جنبش اشغال وال استریت: آغازی برای یک تحول

نگاه اسلاوی ژیژک به جنبش وال استریت

 فیلسوف اسلوونیایی، اسلاوی ژیژک، بیش از 50 عنوان کتاب درباره فلسفه، روان‌کاوی، تئولوژی، تاریخ و نظریه سیاسی منتشر کرده است. آخرین کتاب او نخست به مثابه تراژدی نام دارد این کتاب نشان می‌دهد که چطور ایالات متحده از تراژدی 11 سپتامبر به‌سوی سقوط مالی حرکت کرده است. در جنبش وال استریت اسلاوی ژیژک، فیلسوف چپ گرای غربی با حضور در جمع معرضین به نظام سرمایه داری در وال استریت امریکا، به انتقاد از سیستم سرمایه داری پرداخت. او در صحبت هایش با اشاره به پایان ارتباط دموکراسی و سرمایه داری، اعلام می کند: ما از همه آزادی هایی که می خواهیم برخورداریم. اما آن چه نداریم جوهر قرمز است. یعنی زبانی نداریم که که با آن بتوانیم عدمِ آزادی مان را بیان کنیم. در ادامه به بخش های مهمی از سخنرانی وی که توسط نشریه معروف آبزرور(observer)  منتشر شدهف اشاره خواهد شد:

بحران اقتصادی و جنبش اشغال وال استریت

امروز شاهد شکل گرفتن جنبش " اشغال وال استریت" هستیم که تجلی کننده ناامیدی جناح لیبرال حزب دمکرات از سیاستهای رئیس جمهوری است که یکی از لیبرال ترین رؤسای جمهور تاریخ مدرن آمریکا بعد از ویلسون باید قلمداد شود. 21درصد مردم آمریکا که خود را لیبرال می نامند باراک اوباما را مسئول از دست رفتن فرصتی طلایی می دانند که نصیب لیبرالها در ساختار قدرت سیاسی شد.

روزشمار قيام وال استريت

بحران اقتصادی غرب بزرگ نمایی یا واقعیت؟ ( تحلیل آکادمیک ) 

رضا عابدی گناباد

رویداهای تهدید کننده اخیر در اروپا و آمریکا، توجه بیشماری را در محافل دانشگاهی ایران را نیز به خود جلب کرده است.اگر از تئوری های توطئه انگار چشم پوشی کنیم در نگاهی صرفاً اقتصادی برخی علت و خاستگاه‌ اصلی این اعتراض ها را در واقع رکود اقتصادی امریکا می دانند که از سال 2007 به وجود آمده و در وهله اول بخش مسکن را با بحران مواجه کرد. در پی آن بحران به سایر حوزه‌ها کشیده شد. ورشکستگی بانک‌ها، صنایع خودروسازی، افزایش نرخ بیکاری و کاهش دستمزدها از نتایج این بحران برای شهروندان امریکایی بود. طوری که بسیاری از آنها خانه‌های خود را از دست دادند. گروهی دیگر نیز با متهم کردن بانک ها و مراکز وام دهنده به اعطای اعتبارهای بی حساب و کتاب، از این مراکز به عنوان علت واقعی رویدادهای جاری نام می برند. در سوی دیگر برخی از اقتصاددانان با متهم کردن مکانیزم بازار آزاد، نرخ پایین بهره، منفعت طلبی بانک ها و مراکز مالی را به عنوان ریشه بحران معرفی می کنند.

اقتصاد کینزی نظریه ای مبتنی بر مجموع مخارج در اقتصاد (موسوم به تقاضای کل) و اثرات آن بر تولید و تورم است. اگرچه از این واژه برای تشریح موارد متعددی طی سالیان متمادی استفاده (و سوء استفاده) شده است، اما شش اصل بنیادین از اهمیتی اساسی در مکتب کینزی برخوردار هستند. سه اصل اول چگونگی کارکرد اقتصاد را شرح می دهند.

دکتر محمد حسین حافظیان

در سال های گذشته، کشور مصر با بحران شدیدی از نظر کمبود مواد غذایی و بدتر شدن وضعیت اقتصادی روبرو شد که به ناآرامی اجتماعی و برخی اعتصابات منجر گشت، اعتصاباتی که دقیقا با برگزاری انتخابات شوراهای محلی مصر در ماه آوریل همزمان شد. حکومت مصر که از رفع مشکلات اقتصادی تا حد زیادی درمانده است، همزمان به سرکوب گروه‌های مخالف خود به ویژه اخوان المسلمین دست زد که به تشدید بحران کنونی منجر گشت. دو پدیده مشخصه شرایط کنونی مصر می‌باشد: نخست بدتر شدن شرایط اجتماعی – اقتصادی، به رغم رشد اقتصادی و آزادسازی چشمگیر و دوم بدتر شدن محیط سیاسی. هم اکنون پرسش این است که آیا مصر در حال تجربه نقطه عطفی در تاریخ معاصر خود می‌باشد که می‌تواند پایه‌های حکومت اقتدارگرای مبارک را سست کند و یا اینکه حکومت همچنان به رغم رویارویی با مشکلات شدید اقتصادی کنترل اوضاع را در اختیار خود دارد. برای درک بهتر شرایط کنونی مصر، در آغاز نگاهی گذرا به وضعیت اقتصادی و سیاسی مصر در طی نیم سده گذشته انداخته خواهد شد تا پایه‌های سیاست کنونی حکومت مصر در چارچوب تاریخی آن بیشتر مشخص گردد.

ماهیت اقتصاد سیاسی بین‌الملل

یکی از ابزارهای شناخت در روابط بین الملل, رویکرد اقتصاد سیاسی بین‌الملل است که از جمله روشهای شناختی است که متغیرهای اصلی در مناسبات قدرت یعنی سیاست و اقتصاد و تعامل میان آن دو را توامان مورد پژوهش و تحلیل قرار می‌دهد و از این نظر در میان دیگر ابزارهای شناخت در روابط بین الملل از قدرت تبیین کنندگی بالایی برخوردار است.در جوامع جدید و بطور مشخص جوامعی که پس از رنسانس و حاکم شدن آثار مدرنیته در عرصه‌های مختلف روابط و فعالیتهای بشری بوجود آمده‌اند - یعنی جوامع امروزی- وجود دو نهاد دولت[1] و بازار[2] و تعامل و کنش متقابل آنها با یکدیگر سبب بوجود آمدن «اقتصاد سیاسی» شده است. بدون وجود همزمان دولت و بازار, اقتصاد سیاسی مفهومی ندارد.

مهدي - صمدي

شايد در نظر بسياري از مردم، اوپك تنها كارتل در عرصه بين‌المللي باشد كه مي‌تواند با وحدت عمل، در كنترل قيمت نفت بيشترين تأثير را بگذارد. ولي اين تصور به هيچ وجه درست نيست. اگر به توليد رسمي اوپك توجه كنيم خواهيم ديد، ميزان آن چيزي حدود 24 تا 26 ميليون بشكه در روز است كه گهگاهي با توجه به وضعيت بازار بالا و پايين مي‌رود. اگر اين ميزان توليد در كنار كل مصرف جهاني قرار گيرد، مي‌بينيم كه توليد اوپك، يك‌چهارم يا يك‌سوم نياز روزانه‌ي بازار نفت جهانيان را تأسيس مي‌كند. مصرف جهاني به طور متوسط برابر 81 تا 84 ميليون بشكه در روز است.

«حساب سیاسی» یا حساب سیاسی‌کاری؟

بیش از 330 سال از نگارش کتاب «علم حساب سیاسی» ویلیام پتی می‌گذرد. پتی را پدر علم اقتصاد سیاسی کلاسیک بورژوازی و کریستف کلمب اقتصاد سیاسی می‌دانند. چرا که همان‌گونه که کریستف کلمب تا پایان عمرش نفهمید که ‌قاره‌ی آمریکا را کشف کرده است، ویلیام پتی نیز به ارزش کاری که در کتاب دیگرش به نام  «رساله‌ی مالیات و اعانه‌ها» انجام داده بود چندان واقف نشد. در آن کتاب، او به تحلیل و تبیین قوانین تولید سرمایه‌داری، نظریه‌ی ارزش، مزد، تقسیم کار و پول پرداخت. از این کتاب به عنوان مهم‌ترین اثر اقتصادی قرن هفدهم نام می‌برند. به‌واسطه‌ی ارائه‌ی مفاهیم مهمی که در این کتاب به کار برده شد و عدم توجه در خور به آن در آن زمان لقب کریستف کلمب اقتصاد سیاسی به او داده شد. اما گویا در مورد حساب سیاسی او، و به مفهوم امروزی آن آمار هم، با توجه به کاربردهایی که در کسب قدرت پیدا کرده است می‌توان این لقب را بار دیگر به او داد.

حجت الله كريمي
 
    مساله اساسي كه اين مقاله درصدد تبيين آن است مشاركت ضعيف ايران در اقتصاد جهاني است، زيرا از ديدگاه نويسنده، جمهوري اسلامي ايران با وجود داشتن مزيت هاي بسياري در زمينه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و طبيعي در مقايسه با بسياري از كشورهاي در حال توسعه از پايين ترين نرخ رشد اقتصادي، تورم دورقمي و گاه تا 50 درصد، نرخ بيكاري بالا، پايين بودن و رو به نزول بودن درآمد سرانه و... طي دو دهه اخير برخوردار بوده است در حالي كه بسياري از كشورهاي در حال توسعه همانند كره جنوبي، اندونزي، تايلند، تركيه و... توانستند با اتخاذ مواضع اصولي، منطقي حجم سرمايه گذاري را در چرخه توليد بالاببرند و به اين وسيله ضمن حل بسياري از مشكلات اقتصادي خود، به واسطه رشد سرمايه گذاري مستقيم خارجي و صادرات در اقتصاد ليبرال جهاني مشاركت موثري داشته باشند.

ایران و  wto

مقدمه

اندیشکده روابط بین الملل _ پس از جنگ جهاني دوم تأسيس سازمانهاي بين المللي براي هماهنگ سازي ميان رفتارهاي گوناگون كشورها سرعت بيشتري به خود گرفت. ليكن در اين ميان تعداد سازمانهائي كه جنبه و عنوان جهاني به خود گرفته‌اند زياد نيست. پس سازمان ملل متحد سازماني كه جهاني بودنش بيش از ديگران بارز است سازمان تجارت جهاني (WTO) است آنچنانكه خود نام جهاني را يدك مي‌كشد. اين سازمان بين المللي براي رفع موانع تجاري و حل معضلات تجاري ميان كشورهاي اقصاء نقاط جهان تأسيس شده است. هرچند مادر اين سازمان موافقتنامه‌اي است معروف به گات كه پيش از آن در سال 1947 امضا شده بود.

دولت رانتیر و اقتصاد بنظر می رسد

 که حضور دولت در عرصه اقتصاد، لزوما امري منفي نيست. هر چند به نظر برخي از انديشمندان، حضور دولت در اقتصاد به هر اندازه و به هر شكلي، امري نامطلوب و منفي تلقي مي‌شود، اما در اين مقاله فرض برآنست كه; برخي از وظايف حداقلي كه براي دولت تعريف مي‌شود، براي حيات اجتماعي انسانها ضروري است. همچون صيانت از قانون و حقوق مالكيت، حمايت شهروندان در برابر تعرضات سايرين، صيانت از خاك كشور در برابر تعرضات خارجي و چيزهايي از اين دست…(بدان علت كه حدود و ثغور دخالت دولت در اين مقاله مد نظر نيست، صرفا به اين مختصر اكتفا كرده و اين بحث را در مقاله‌اي جداگانه پي خواهم گرفت).اما مشكل از آنجا آغاز مي‌شود كه دولت و البته مجموعه دولتمردان، پاي را از گليم وظايف خود فراتر‌گذارند. و بخواهند به خيال خويش، هرچه بيشتر در راه صلا‌ح مردم و به اصطلا‌ح اقتصاددانان; در راه رفاه مردم! بكوشند و در اين راه از هيچ كوششي فروگذار نباشد. اما اين خيال خوش بينانه، كه در غالب دولتها و دولتمردان و البته با شدت و ضعف و در پارادايم‌هاي مختلف فكري ديده مي‌شود، به بلا‌ي جان آنها بدل مي شود و با بزرگتر شدن حجم دولت و بالتبع آن افزايش يافتن مداخلا‌ت آن در اقتصاد، پيامدهاي خطرناكي را براي آن كشورها و حتي براي آن دولت‌ها ( و البته نه لزوما براي دولتمردان!) به بار مي‌آورد كه اين پيامدها، حداقل در حوزه اقتصاد; بسيار گسترده، خطرناك و غيرقابل اغماض است. در اين فرصت، به بحث رانت، كه اصولا‌ از وجود نهاد دولت در اقتصاد سرچشمه مي‌گيرد، پرداخته مي شود.

دولت رانتیر

جهان در سال هاي اوليه دهه 1990 تغييرات مهمي را شاهد بود، فروپاشي اتحاد جماهير شوروي با توجه به قدرت نظامي اش نشان از کمرنگ شدن نقش توانايي نظامي در اداره کشور و اهميت يافتن متغيرهاي اقتصادي داشت. ژاپن و شوروي که دو کشور درگير در جنگ جهاني دوم بودند، در پايان جنگ اولي به عنوان بازيگري شکست خورده و دومي به عنوان قدرتي پيروز ظاهر شد. اما تغييرات دروني اين کشورها طي جنگ سرد، سبب شد ژاپن در ابتداي دهه نود با داشتن بيش از يک تريليون دلار گردش مالي در سال دومين اقتصاد برتر جهان (بعد از امريکا) و اتحاد جماهير شوروي ابرقدرتي شکست خورده باشد. اتخاذ سياست هاي واقع بينانه اقتصادي و درک روند بين المللي همراه با توان داخلي ژاپن را به يک ابرقدرت اقتصادي تبديل کرد و سيستم هاي ناکارآمد اقتصاد کمونيستي، خودبسندگي داخلي، فساد دروني، انجام سرمايه گذاري هاي گزاف در طرح هاي بدون توجيه و بازده اقتصادي همراه با مقاومت در برابر تغييرات اقتصاد بين الملل، زمينه هاي فروپاشي ابرقدرت هسته اي اتحاد جماهير شوروي را فراهم کرد. اين مثالي بود از دو کشور که نشان دهنده اهميت روزافزون اقتصاد سياسي و نقش آن در افزايش توان کشورهاست.

بررسی آرا و اندیشه های  آنتونی گیدنز

نویسنده مقاله :  نسرین پور همرنگ

 وقتي‌ سخن‌ از جايگاه‌ و موقعيت‌ مدرنيته‌ به‌ ميان‌ مي‌آيد بسياري‌ را عقيده‌ بر اين‌ است‌ كه‌ مدرنيته‌ همانند بسياري‌ ديگر از پديده‌ها كه‌ امروز با آنها سر و كار داريم‌ پديده‌يي‌ غربي‌ است‌ اما آنتوني‌ گيدنز چنين‌ عقيده‌يي‌ ندارد. وي‌ مدرنيته‌ را يك‌ پروژه‌ي‌ غربي‌ مي‌داند نه‌ يك‌ پديده‌ي‌ غربي.    گيدنز يكي‌ از ويژگيهاي‌ مدرنيته‌ را خصلت‌ رئاليسم‌ تخيلي‌ يااتوپيايي‌ آن‌ مي‌داند؛ پيشگويي‌ آينده‌ با تحليل‌ نهادهاي‌ موجود فعلي، پنجره‌ي‌ مدرنيته‌ همواره‌ رو به‌ آينده‌ گشوده‌ است.    گيدنز در مقاله‌يي‌ با عنوان‌ «مقدمه‌يي‌ بر تحليل‌ نهادين‌ از مدرنيته» نوعي‌ تلازم‌ زماني‌ و مكاني‌ براي‌ مدرنيته‌ قائل‌ است‌ كه‌ البته‌ واقعيتي‌ قابل‌ ترديد نيست. او اين‌ تلازم‌ زماني‌ و جغرافيايي‌ را از ويژگيهاي‌ عمده‌ي‌ مدرنيته‌ در دوره‌ي‌ آغازين‌ مي‌داند. در نوشتار زير آرأ و انديشه‌ي‌ گيدنز در مقاله‌ي‌ ذكر شده‌ بررسي‌ مي‌شود.   

نظریه های مهم در تجارت بین الملل